Toen Ian Fleming in 1953 met Casino Royale zijn eerste James Bond-roman uitbracht kon hij nooit vermoeden dat dit het begin zou zijn rond een mediafranchise rondom de gelijknamige fictieve geheimagent van de Secret Intelligence Service. Na zijn overlijden in 1964 werden niet alleen de Bondromans voortgezet, ook werden de verhalen bewerkt tot hoorspelen, strips en videospellen. Het allerbelangrijkste zijn natuurlijk de films, die tezamen uitgroeiden tot een van de succesvolste filmreeksen aller tijden. Afgelopen 2 april was de eigenlijke releasedatum van No Time To Die, alweer de 25ste film in de reeks. Het is een jubileum dat uitgesteld diende te worden als gevolg van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). De nieuwe beoogde releasedatum in Nederland is nu 12 november 2020 en dat geeft ons mooi de kans om nog eens terug te blikken naar de eerdere avonturen van onze geliefde geheimagent. We vervolgen de reeks met de eerste film in de serie die geen gebruik maakte van een titel van een Fleming-roman.

Het schrijfproces

Kort na de release van The Living Daylights begonnen producent Albert R. Broccoli en schrijvers Michael G. Wilson en Richard Maibaum na te denken over een opvolger. Besloten werd om de realistische stijl van de vorige film voort te zetten en dat Bond zijn rauwe, donkere randje zou behouden. De eerste contouren van het verhaal werden geschetst door Wilson en Maibaum, maar een staking van de Writers Guild of America (WGA) belemmerde Maibaum ervan om verder te werken. Het zorgde ervoor dat Wilson de kar zelf moest trekken. Ondanks dat er voor de titel geen gebruik werd gemaakt van een roman van geestelijk vader Ian Fleming, werden er diverse elementen uit de boeken gebruikt in het verhaal. Zo kwam Milton Crest al naar voren in het korte verhaal The Hildebrand Rarity. Daarnaast kwam het voeren van Leiter aan een haai uit Live and Let Die, terwijl de filmversie van het boek sterke gelijkenis liet zien tussen de belangrijkste slechterik mister Big en Licence to Kills’ slechterik Sanchez.

Het script, dat overigens nog als Licence Revoked was getiteld, was geschreven met Daltons’ vertolking van Bond in gedachte. Bond krijgt meer diepte en ook zijn verleden wordt meegenomen om het personage verder emotioneel uit te diepen. Zo wordt de obsessiviteit waarmee Bond achter Sanchez aan gaat voor Leiter gevoed door Bonds’ eigen bruut afgelopen huwelijk. Het leidde haast automatisch tot een toename van geweld. Wilson maakte er daarbij geen geheim van dat hij het element van een vernietiging van binnenuit na een infiltratie had geleend van films als Yojimbo en A Fistful of Dollars. Als locatie creëerde Wilson de bananenrepubliek Isthmus, waarbij Sanchez opvallende gelijkenissen had met Generaal Manuel Noriega. Daarnaast was het gebruik van een achtergrond van cocaïnesmokkel op dat moment uiterst actueel met de hoogtijdagen van het Medellín Kartel in volle bloei.

Casting

Nadat Carey Lowell het bericht kreeg dat ze was gecast als Bondgirl, keek ze direct veel van de eerdere films om inspiratie op te doen. Ze kwam voor zichzelf al snel tot de conclusie dat ze grote schoenen te vullen had, vooral ook omdat ze zichzelf niet zag als glamourmeisje; ze deed zelfs auditie in een spijkbroek met een leren jasje. Het resulteerde in een toegevoegde scène waarin Bond haar een pak geld geeft met de opdracht wat nieuwe kleding te kopen. Robert Davi werd gecast na tips van Broccolis’ dochter Tina en scriptschrijver Richard Maibaum, die hem hadden gezien in televisiefilm Terrorist on Trial: The United States vs. Salim Ajami. Om Franz Sanchez te spelen ging hij als method actor helemaal op in zijn rol en bleef ook buiten de set in zijn rol. Om deze zo geloofwaardig mogelijk naar het scherm te brengen deed hij uitgebreid onderzoek naar de Columbiaanse kartels, oefende hij op een Columbiaanse accent en leerde hij duiken voor de scène waarin hij wordt gered uit het pantservoertuig. Nadat hij ter voorbereiding op de rol Casino Royale had gelezen, besloot hij daarnaast om van Sanchez een kwade versie van Bond te maken.

Davi had daarnaast grote invloed op de casting van Talisa Soto als zijn minnares Lupe Lamora. Soto werd uiteindelijk gekozen uit een overgebleven selectie van 12 dames, puur om de reden dat Davi aangaf dat hij “voor haar zou doden”. Daarnaast was er een opvallende terugkeer in de persoon van David Hedison, die Felix Leiter ook al 16 jaar eerder had gespeeld in Live and Let Die. De op dat moment opkomende Benicio del Toro werd gekozen om Dario te spelen, de handlanger van Sanchez, omdat hij de gave had om zowel cool en ontspannen te ogen als dreigend op een eigenzinnige manier. Een andere opvallende rol van weggelegd voor Wayne Newton. Hij was een liefhebber van de reeks en had de producenten een brief gestuurd in de hoop een cameo te bemachtigen. Tot zijn grote geluk kreeg hij de rol van professor Joe Butcher.

De opnames

Voor de primaire opnamelocatie wilden de producenten filmen op een plek waar de reeks nog niet was geweest. China werd overwogen en zelfs bezocht, maar toen The Last Emperor verscheen was de nieuwigheid van het filmen in China er al wel vanaf. Toch hadden de schrijvers al wel wat plotelementen uitgedacht rond een achtervolging op de Chinese Muur, alsmede een vechtscène onder het Terracottaleger. Wilson had daarnaast twee verhaallijnen geschreven over een drugsbaron in de Gouden Driehoek voor het plan in duigen viel. De schrijvers besloten uiteindelijk tot een setting in een tropisch land, waarna Broccoli begon te onderhandelen om te filmen in de Estudios Churubusco in Mexico. Door het aannemen van een nieuwe Filmwet zouden de kosten van het opnemen van de film in Groot-Brittannië behoorlijk stijgen. Het zorgde ervoor dat er geen opnames voor de film plaatsvonden in Groot-Brittannië en Pinewood Studios dit keer alleen gebruikt werd voor de postproductie en de geluidsopname.

De opnames begonnen uiteindelijk op 18 juli in Mexico, dat dienst deed als fictieve republiek Isthus. Zo vonden er opnames plaats in de Biblioteca del Banco de Mexico, dat dienst deed als buitenkant van het El Presidente Hotel. Daarnaast werd de binnenkant van Casino Español gebruikt als Casino de Isthmus, terwijl Teatro de la Ciudad werd gebruikt voor de buitenkant. Een andere fraaie locatie was Villa Arabesque in Acapulco, dat dienst deed als Sanchezs’ villa. De climax van de film met de tankwagens werd opgenomen bij de La Rumorosa Mountain Pass in Tecate, waarvoor delen van de weg om veiligheidsredenen volledig werden afgesloten. Het Olympiatec Meditation Institute, de verblijfplaats van Professor Joe Butcher werd gefilmd op de compleet afgelegen Otomi Ceremonial Center in Temoaya. In augustus 1988 verplaatste de productie zich naar Key West, waar de Seven Mile Bridge werd gebruikt voor de scènes waarin Sanchez ontsnapt in de pantserwagen.

The Flaming Hand

Tijdens de climax van de film rijden Bond en Sanchez in tankwagens over een stuk snelweg dat bekend staat als Rumorosa Pass, Mexicali, Baja California Norte, Mexico. Tijdens het filmen van een scène waarin een tanker explodeerde, nam lid van de special effects crew een reeks foto’s achter de schermen. Toen hij later de ontwikkelde foto’s bekeek, zag hij op een van de foto’s iets wat alleen kan worden omschreven als een vlammende hand die van binnen uit de explosie reikte. Wat het verhaal nog bizarder maakt, is dat regisseur John Glen al het geschoten beeldmateriaal frame voor frame doorspitte en de hand nergens anders kon vinden. Pas echt griezelig wordt het als je hoort over de geschiedenis van het stuk weg waar de scène werd opgenomen. Jaren eerder viel namelijk minibus vol nonnen over de klif en vatte vlam. Sindsdien dat ongeluk was de weg afgesloten vanwege de ‘gevaarlijke bochten’. Toch gebeurde er op de set nog meer onverklaarbare ongelukken. Zo raakte een prop-stinger die werd afgeschoten in de war en raakte deze een hulpverlener die aan het werk was bij een telefoonpaal, twee mijl verder. Andere voorbeelden zijn de truck die op mysterieuze wijze midden in de nacht in vlammen opging en een andere truck die zijn motor startte en een paar meter reed zonder dat iemand achter het stuur zat. En dan zijn er ook nog bewakers die verklaarden dat ze verschijningen hadden gezien. Duidelijk is wel dat het geen locaties zijn waar de Bondcrew snel naar zal terugkeren.

Het verhaal

James Bond is met zijn vriend, CIA-agent Felix Leiter, op weg naar diens huwelijk in Florida. Onderweg horen ze van DEA-collega’s van Leiter dat de drugsbaron Franz Sanchez gevonden is op de Bahama’s. Leiter laat deze kans niet liggen en vertrekt, samen met Bond, naar het eiland waar Sanchez zich bevindt. Sanchez probeert te ontkomen in een vliegtuig, maar wordt met een helikopter gevangengenomen. Leiter en Bond zijn net op tijd terug voor het huwelijk met Della. Kort daarna ontsnapt Franz Sanchez dankzij de hulp van de omgekochte DEA-agent Ed Killifer. Sanchez is uit op wraak en stuurt een paar van zijn mannen naar het huis van Felix Leiter, onder leiding van zijn vertrouweling Dario. Die vermoorden Della en nemen Felix mee naar Sanchez. Sanchez geeft de opdracht om Felix aan een haai te voeren. Bond is uit op wraak, maar M geeft hem het bevel om de zaak te laten rusten. Bond weigert dit en neemt ontslag bij de Geheime Dienst. Zijn licentie om te doden wordt ingetrokken, maar wanneer Bond zijn wapen moet inleveren, vlucht hij en gaat hij alleen verder zonder de hulp van de Geheime Dienst.

Leuke feitjes

· De originele titel van de film was Licence Revoked. Toen echter bleek dat het Amerikaanse publiek dit associeerde met het intrekken van een rijbewijs, werd er gekozen voor Licence to Kill. Wel was er toen nog even verwarring of men hierin de Engelse of de Amerikaanse spelling zou volgen; Licence To Kill of License To Kill. Men verkoos uiteindelijk de Engelse spelling.
· Omdat het scenario nog niet klaar was toen men met het casten begon, deed Carey Lowell auditie met tekst uit A View to a Kill.
· Nadat de opnames erop zaten in Florida, verplaatste de productie zich weer richting Mexico. Cubby Broccoli kon hier niet bij zijn. Hij werd ziek en Licence to Kill markeert de eerste keer dat hij niet aanwezig was bij de opnames van een film in de reeks.
· De president van het fictieve Isthmus werd gespeeld door Pedro Armendáriz, Jr. Hij is de zoon van Pedro Armendáriz, die Ali Kerim Bey speelde in From Russia with Love.
· Voor de titelsong klopten de producenten in eerste instantie aan bij Eric Clapton. Helaas kon niets wat hij samen met gitarist Vic Flick maakte op hun goedkeuring rekenen. Het resultaat werd nooit uitgebracht en blijft op muzikaal vlak de Heilige Graal in de EON archieven. Als vervangster werd uiteindelijk zevenvoudige Grammy winnares Gladys Knight gestrikt.

Stevige concurrentie voor een bloedserieuze Bond

Traditiegetrouw vond de Britse première van de film plaats in het Odeon Leicester Square, op 13 juni 1989. Ondanks dat de opbrengsten wereldwijd goed waren, vielen het resultaat aan de box-office in de Verenigde Staten tegen. Dit werd niet alleen verweten aan de late wijziging van de filmtitel, waardoor een deel van de promotie in het water viel, ook kon de film rekenen op stevige competitie in de bioscopen doordat ook films als Lethal Weapon 2, Ghostbusters II, Indiana Jones and the Last Crusade en Batman draaiden. Het resulteerde erin dat Licence to Kill de minst succesvolle Bondfilm was in de Verenigde Staten. Toch zat een van de grootste problemen in het feit dat recensenten en indirect dus ook het publiek in 1989 weigerden om een bloedserieuze Bond te omarmen. De gentleman spion was niet meer. Ook was er destijds kritiek op de verhaallijnen. Des te opvallender is het dat de mening over Licence to Kill in de loop van de tijd behoorlijk is veranderd. De diepgang in het personage wordt geprezen en onder liefhebbers van de reeks duikt Licence to Kill meer dan eens op als een favoriete film. Direct betrokkenen hebben zich altijd verbaast over het feit dat de film destijds niet meer geaccepteerd werd. Hij was actueel, heeft meer dan zijn voorgangers de echo van Flemings’ Bond en regisseur John Glen noemt het nog steeds de beste Bondfilm die hij maakte. Of het nou door de tegenvallende box-office resultaten kwam in de Verenigde Staten of juridische geschillen, het zou zes jaar duren voordat er een nieuwe Bondfilm zou verschijnen. We pakken het op na onze vakantie, want uiteraard lees je ook daar alles over in het volgende artikel in deze rubriek.

In de rubriek De weg naar No Time To Die verschenen eerder artikelen over:
#01 Dr. No | #02 From Russia with Love | #03 Goldfinger | #04 Thunderball | #05 You Only Live Twice | #06 On Her Majesty’s Secret Service | #07 Diamonds Are Forever | #08 Live and Let Die | #09 The Man with the Golden Gun | #10 The Spy Who Loved Me | #11 Moonraker | #12 For Your Eyes Only | #13 Octopussy | #14 A View to a Kill | #15 The Living Daylights