Toen Ian Fleming in 1953 met Casino Royale zijn eerste James Bond-roman uitbracht kon hij nooit vermoeden dat dit het begin zou zijn rond een mediafranchise rondom de gelijknamige fictieve geheimagent van de Secret Intelligence Service. Na zijn overlijden in 1964 werden niet alleen de Bondromans voortgezet, ook werden de verhalen bewerkt tot hoorspelen, strips en videospellen. Het allerbelangrijkste zijn natuurlijk de films, die tezamen uitgroeiden tot een van de succesvolste filmreeksen aller tijden. Afgelopen 2 april was de eigenlijke releasedatum van No Time To Die, alweer de 25ste film in de reeks. Het is een jubileum dat uitgesteld diende te worden als gevolg van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). De nieuwe beoogde releasedatum in Nederland is nu 12 november 2020 en dat geeft ons mooi de kans om nog eens terug te blikken naar de eerdere avonturen van onze geliefde geheimagent. We vervolgen de reeks met de film waarin James Bond het aardse verruilt voor een avontuur in de ruimte.

De laatste van Fleming

Ondanks dat aan het einde van The Spy Who Loved Me nog “James Bond will return in For Your Eyes Only” te zien viel, verkozen de producenten uiteindelijk Flemings’ roman Moonraker als basis voor de volgende film. De keuze werd ingegeven door het enorme succes van George Lucas’ Star Wars aan de box-office. Ian Fleming had altijd de intentie om van Moonraker een film te maken. Een deel van de roman was dan ook gebaseerd op een scenario waar hij al jaren mee rond liep in zijn hoofd. In 1955, het jaar dat de roman werd uitgebracht, verkocht Fleming de filmrechten voor Moonraker aan Rank Organisation, waarna hij ze vier jaar later weer terugkocht zonder dat er wat mee gedaan was. Uiteindelijk zou Moonraker de laatste James Bond-roman van Fleming worden die werd bewerkt voor een film. Ondanks dat heeft de film amper wat te doen met de roman. Zo is Hugo Drax in het boek een Nazi die Londen wil bombarderen, terwijl hij in de film de mensheid wil vernietigen vanuit een ruimtestation. De ervaren Bond-scenarist Tom Mankiewisz schetste in eerste instantie wel het verhaal, maar dat werd later grotendeels genegeerd. Omdat het uiteindelijke script van Christopher Wood zoveel verschilde van de roman Fleming, kwam in 1979 de novelisatie van zijn script uit.

Casting

In eerste instantie zou Hugo Drax gespeeld worden door de Brit James Mason. Toen echter besloten werd om de film te maken als Engels-Franse productie, werd Fransman Michael Lonsdale gecast. Om dezelfde reden kreeg Corinne Cléry de rol van zijn persoonlijk assistente toebedeeld. Zij was daarmee niet de voornaamste Bondgirl, die eer ging naar Lois Chiles. Chiles had eerder al de kans gekregen om Bondgirl te zijn, namelijk Anya Amasova in The Spy Who Loved Me, maar ze had dit aanbod toen naast zich neergelegd omdat ze een pauze had genomen van het acteren. Bijna was de rol niet eens bij haar belandt, want de rol was aangeboden aan Charlie’s Angels actrice Jaclyn Smith. Door conflicterende agenda’s kwam het nooit zover en toen regisseur Lewis Gilbert naast Chiles in het vliegtuig zit wist hij dat hij zijn Bondgirl gevonden had. Richard Kiel mocht op zijn beurt terugkeren als Jaws, al was zijn rol in Moonraker meer komisch gelaagd. Dit had vooral te maken met de reacties van vele fans na The Spy Who Loved Me, die het maar wat jammer vonden dat Jaws de slechterik was. Lewis Gilbert besloot hierop om Jaws niet alleen terug te halen, maar ook om hem steeds meer om te vormen tot een bondgenoot van Bond.

De opnames

De opnames van de film begonnen op 14 augustus. De 007-Stage in Pinewood werd dit keer wegens belastingtechnische redenen verruild voor een drietal studios in Épinay en Boulogne-Billancourt. En zo verrees met behulp van 220 technici en 100 ton aan staal het drie verdiepingen tellende ruimtestation in de Épinay Studios en werden in de Boulogne Studios de scènes in het glasmuseum in Venetië opgenomen met het gevecht tussen Bond en Chang. De opnames voor Drax’ onderkomen in Californië vonden in werkelijkheid plaats in Château de Vaux-le-Vicomte, zo’n 55 kilometer ten zuidoosten van Parijs. Het productieteam had India en Nepal al als opnamelocaties op het oog, maar na uitgebreide verkenning bleek dit onpraktisch, vooral gezien de tijdsdruk. Men had namelijk flink wat steden in de planning en er werden opnames gemaakt in Londen, Parijs, Venetië, Palmdale, Californië , Port St. Lucie, Florida en Rio de Janeiro. Rio was een stad die Cubby Broccoli had bezocht tijdens een vakantie en hier werd niet alleen het carnaval vastgelegd, ook zien we de kabelbaan bij de Sugarloaf Mountain terug. In Brazilië werd verder ook gebruik gemaakt van de Iguazu-watervallen, al liep de stunt om een boot over de watervallen niet helemaal zoals gepland en werd deze uiteindelijk afgemaakt met miniaturen in Pinewood.

Opnames in de ruimte

De spectaculaire opening van de film werd gefilmd boven het Berryessa-meer in het noorden van Californië. De strijd tussen Jaws en Bond werd gefilmd door middel van maar liefst 88 skydives door stuntmannen Jake Lombard en BJ Worth. De enige scènes die in de studio zijn opgenomen waren close-up shots van Roger Moore en Richard Kiel. Voor alle scènes in het ruimtecentrum konden de makers terecht in het Vehicle Assembly Building van het Kennedy Space Center in Florida, hoewel sommige van de eerdere scènes al op locatie werden gefilmd in de Rockwell International- fabriek in Palmdale, Californië. Omdat NASA’s Space Shuttle programma pas in 1981 van start ging, moest Derek Meddings met zijn miniaturenteam de opnames van de raketlancering maken zonder enig referentie materiaal. Voor het opstijgen werden shuttle-modellen op flessenraketten en signaalfakkels gebruikt, en het rookspoor werd gecreëerd met zout dat uit de modellen viel. De ruimtescènes zijn gemaakt door de camera terug te spoelen waarna een volgend element werd opgenomen. Voor het ruimtegevecht in de climax werd de film tot wel veertig maar teruggespoeld om alles te kunnen opnemen.

Muziek

Moonraker was na Goldfinger en Diamonds Are Forever het derde themalied dat werd uitgevoerd door Shirley Bassey. Toch was zij zeker geen eerste keus. Zo werd Frank Sinatra korte tijd overwogen en werd Kate Bush zelfs gevraagd, al weigerde ze. Uiteindelijk werd Johnny Mathis benaderd en hij ging aan de slag met componist John Barry. Hij was echter niet content met het nummer en trok zich terug, waarop de producenten enkele weken voor de releasedatum van de film met de handen in het haar zaten. John Barry bood het nummer vervolgens aan Bassey aan. Ze stemde toe, maar doordat ze op korte termijn alle vocalen moest verzorgen was er geen tijd voor promotie en voelde het nummer nooit helemaal eigen. De soundtrack werd in de voetsporen van de film opgenomen in Parijs, waarmee werd gebroken met de traditie van opnames in CTS Studios in Londen. De soundtrack was sowieso anders van toon dan de eerdere werken van Barry, waarbij de Kentonesque jazzy sound plaats moest maken voor het rijke geluid van strijkers. Ook viel op dat Barry teruggreep op het muziekstuk 007, een avontuurlijk thema gecomponeerd voor From Russia With Love, en Bond Smells a Rat uit Diamonds Are Forever.

Het verhaal

Als de Moonraker-spaceshuttle wordt gestolen, die door de Amerikaanse regering in bruikleen is gegevens aan de Britten, wordt James Bond door M op onderzoek uitgestuurd. Op zoek naar aanknopingspunten brengt Bond een bezoekje aan Drax Industries ruimtevaartproductie-complex in Californië, de leverancier van de spaceshuttle voor de Amerikaanse regering. Aldaar ontmoet Bond niet alleen eigenaar Sir Hugo Drax, die hem ogenschijnlijk vriendelijke verwelkomt, maar ook astronaut en CIA agente Dr. Holly Goodhead, die onderzoek doet naar Dra voor de Amerikaanse regering. Ondanks de vriendelijke ontvangst stuurt Drax zijn handlanger Chang op Bond af, waarna Bond direct weet dat Drax hem het liefst uit de weg wil ruimen. Met de hulp van een assistente van Drax weet Bond blauwdrukken te bemachtigen voor een glazen flesje, dat wordt geproduceerd in Venetië. Hij volgt het spoor en stuit niet alleen op een geheim laboratorium waar men een zenuwgas maakt, ook blijkt Bond te zijn gevolgd door Chang. Bond weet met hem af te rekenen, maar volgt het spoor van het gas richting Rio de Janeiro. Daar komt hij niet alleen Goodhead weer tegen, ook ontdekt hij dat Drax Jaws heeft aangesteld als opvolger van Chang. Op de hielen gezeten door Jaws stuiten Bond en Goodhead op een complot van Drax om de wereldbevolking uit te roeien en de mensheid te herscheppen in de ruimte met een meesterras.

Leuke feitjes

· Voor de opening van elektronische deurslot van het laboratorium in Venetië is de vijftonige melodie van Spielbergs’ film Close Encounters of the Third Kind te horen. In 1985 vereffende Broccoli de rekening door Spielberg toestemming te geven om het James Bond-thema te gebruiken voor een scène in The Goonies.
· Moonraker is de houder van twee heuse wereldrecords; de scène in het glasmuseum in Venetië staat te boek als scène met het meeste suikerglas in één scene en daarnaast heeft de set van Moonraker het record van het meeste zero gravity wires in één scene.
· In Moonraker is Bernard Lee voor het laatst te zien als M.
· Ondanks dat veel van de input van Tom Mankiewicz werd genegeerd, werden wat van zijn ideeën gebruikt voor latere Bondfilm. Zo zien we de Acrostar Jet terug in de pre-credit scène van Octopussy en keerde de scène rond de Eiffeltoren terug voor A View to a Kill.
· In 2004 waren er opeens berichten dat er 40 minuten waren gevonden van een verloren gewaande versie van Moonraker uit 1956 van Orson Welles. In de beelden zouden Dirk Bogarde als Bond, Orson Welles zelf als Drax en Peter Lorre als hulpje van Drax te zien zijn. Op zich geen complete onzin, aangezien Bogarde de grootste ster was uit de stal van Rank Organisation, die de rechten op dat moment bezat. Niet veel later bleek het echter om een 1 april grap te gaan.

Meeliften op het succes van Star Wars

Op 26 juni 1979 ging moornaker in première, traditiegetrouw in het Odeon Leicester Square in Londen. Opvallend was dat de film in de rest van Europa in augustus in première ging, maar in Frankrijk pas in oktober. Dat terwijl de film een Franse coproductie is. De film werd onthaald met gemengde kritieken. Enerzijds werd het plot van de film als belachelijke bestempeld, maar aan de andere kant werden betrokkenen en vooral Moore gezien in topvorm. De film is voor velen dan ook vermakelijk zoals een Bondfilm behoort te zijn, al kan niemand ontkennen dat het toch vooral hersenloos spektakel is. De film word vandaag de dag dan ook gezien als een van de mindere uit de reeks, hoe indrukwekkend de visuele effecten en stunts dan ook zijn. Toch werd het doel zonder meer bereikt; De film haakte aan bij de populariteit van Star Wars en op een budget van 34 miljoen dollar werd ruim 210 miljoen dollar binnen gehaald. Na de avonturen in de ruimte wilden de producenten voor de volgende film echter graag weer terug naar een wat grimmigere en realistischere aanpak. Je leest er alles over in het volgende artikel in deze rubriek.

In de rubriek De weg naar No Time To Die verschenen eerder artikelen over:
#01 Dr. No | #02 From Russia with Love | #03 Goldfinger | #04 Thunderball | #05 You Only Live Twice | #06 On Her Majesty’s Secret Service | #07 Diamonds Are Forever | #08 Live and Let Die | #09 The Man with the Golden Gun | #10 The Spy Who Loved Me