Ciske Vrijmoeth is een 11-jarig jongetje die met zijn moeder in het Amsterdam uit de jaren 30 woont. Zijn vader is zeevaarder en is gescheiden van zijn moeder, iets dat het leven van Ciske er niet makkelijker op maakt. Ciske heeft een grote mond, maar ondanks dat zijn hart op de juiste plek zit is zijn moeder hem hierdoor liever kwijt dan rijk. Het enige dat Ciske graag wil is bij zijn vader en zijn tante Jans wonen, maar zijn moeder houdt dit tegen. Als Ciske ook nog eens mishandeld wordt thuis en nog een aantal andere tegenslagen krijgt te verwerken, ontaard dit in een verschrikkelijk familiedrama waardoor Ciske uiteindelijk in de jeugdgevangenis belandt.

In 1941 verscheen de roman Ciske de Rat van Piet Bakker voor het eerst in de boekhandel. Het hierop volgende succes zorgde voor de vervolgromans Ciske Groeit en Cis de Man in respectievelijk 1943 en 1946. Het was de Duitse regisseur Wolfgang Staudte die in 1955 voor de eerste verfilming zorgde. Negenentwintig jaar later besloot Guido Pieters dat het tijd werd voor een remake. De film bleek de lancering van de toen pas 13-jarige Danny de Munk, die ook nog eens de hitparades bestormde met de titelsong “Ik voel mij zo verdomd alleen”. De film beleefde onder zeer veel belangstelling zijn première op 29 maart 1984 en is tot op heden niet meer weg te denken uit de Nederlandse filmgeschiedenis. Niet alleen verscheen er er een 40 minuten langere televisiebewerking van de film, in 2007 werd het verhaal ook nog eens omgetoverd tot een zeer succesvolle musical. We kunnen dan ook concluderen dat het verhaal van Ciske de Rat tijdloos is en het huidige publiek nog steeds weet te pakken. Toch is van alle genoemde versies de remake uit 1984 nog steeds de beste en staat deze te boek een van de beste films in het rijke aanbod van de Nederlandse cinema.

Een van de redenen waarom de film nog steeds staat als een huis, is omdat de film tot op heden niet gedateerd is geraakt. Natuurlijk is het camerawerk niet helemaal meer van nu, maar de hele sfeer die de film uitademt neemt je helemaal mee naar het Amsterdam van de jaren 30. Uitzondering is overigens de scène waarin Ciske zijn moeder neersteekt. Maar toch, met een budget van anderhalf miljoen Gulden hebben de makers het uiterste uit het budget gehaald bij deze inmiddels tot Nederlandse klassieker verheven film en alleen dat valt natuurlijk te prijzen. Wat ook helpt is dat men zich nog steeds kan identificeren met de rattenstreken van Ciske, de problemen die hij op school heeft en ook met zijn moeder. Juist dat maakt het dat het verhaal mensen nog steeds aangrijpt en de film weet te ontroeren. Waarbij de film ook zeker geholpen wordt door de sterke acteerprestaties. Niet alleen is daar de puike prestatie van de Munk, ook is daar de memorable rol van Willeke van Ammelrooy als de moeder van Ciske. Zij zet haar rol met zoveel verschrikkelijk overtuiging neer, dat je haar gewoon gaat haten. Een kwaliteit die weinig actrices beheersen.

De Munk liet twee jaar na zijn rol als Ciske opnieuw van zich horen in het indrukwekkende klassieke verhaal Op Hoop van Zegen uit 1986, welke overigens ook door regisseur Guido Pieters werd geregisseerd, Daarna het werd het een hele tijd stil rondom de Munk. Na een aantal rolletjes in televisieseries als Laat Maar Zitten en Vrouwenvleugel, duurde het tot All Stars dat hij weer op het witte doek te zien was. Meer aanwezig was hij als zangers en na wat aardige Nederlandstalige cd’s ontdekte hij zijn talent voor musicals. Daarin keerde hij als Cis de Man terug naar de rol die hem groot maakte, de rol die hij nooit meer wist te overtreffen, een rol waarmee hij ieders hart deed smelten; het straatschoffie met een hart van goud. Dit alles in een film die een goeie inkijk geeft op een kind dat een slechte jeugd doormaakt met een secreet van een moeder en een vader die er nooit voor hem is. De Munk zal altijd verbonden zijn aan Ciske, want laten we wel zijn; wie aan Ciske de Rat denkt, die denkt direct ook aan Danny de Munk.

Ciske de Rat is een film met een onderwerp dat vandaag nog even actueel is als toen. Het verhaal behandelt een aantal pijnlijke punten over een kind dat in een situatie terecht komt zonder dat het zijn eigen schuld is. Naast het dramatische aspect, valt er ook genoeg te lachen in de film. Het maakt Ciske de Rat tot een film met twee gezichten, waarbij iedereen wel iets vindt waarmee diegene zichzelf kan identificeren. Ondanks dat de film ruim vijfendertig jaar oud is, zou een remake volkomen overbodig zijn. Deze zal hoogstwaarschijnlijk niet meer dezelfde impact hebben als de versie uit 1984. Op een enkele scène na is de film namelijk niet gedateerd en heeft deze de tand des tijds prima weten te doorstaan. Hartelijk dank voor het lezen van een alweer nieuwe Hollands Glorie. In de volgende editie behandelen we weer een andere Nederlandse film, lees ook gerust onze andere artikelen zodat je je niet lang zo verdomd alleen zal voelen. Tot dan!

In de rubriek Hollands Glorie verschenen eerder artikelen over: Turks Fruit | Soldaat van Oranje | Als je begrijpt wat ik bedoel | De bunker | Te gek om los te lopen | Sint