In onze rubriek In Limbo duiken we dieper in een filmproject dat bekend staat als een potentieel meesterwerk. Helaas is deze film om uiteenlopende redenen nooit gemaakt. Het is een project dat nooit officieel gecanceld is, maar waaraan het werken gewoon is gestopt en dat dus geen vooruitgang meer kent. Stuk voor stuk ambitieuze projecten, waar ieder filmhart sneller van gaat kloppen. We kennen diverse termen voor deze fase, waaronder ‘development limbo’. Voor deze rubriek hebben we dit afgekort tot ‘In Limbo’, wat zoveel betekent als in de vergetelheid geraakt. Voor deze editie van In Limbo verdiepen wij ons in Crusade, het droomproject dat Paul Verhoeven helaas nooit van de grond kreeg.

Paul Verhoeven, het is zonder discussie de grootste Nederlandse filmregisseur ooit. Zo was hij niet alleen verantwoordelijk voor klassiekers in eigen land, als Turks Fruit en Soldaat van Oranje, maar maakte hij ook buiten onze landsgrenzen films voor een groot publiek, waaronder RoboCop, Total Recall en Basic Instinct. Hij kent een carrière met pieken en dalen, waarbij een ding zeker is; er is altijd wat te vertellen. Zo werd hij publiekelijk aan de schandpaal genageld vanwege Spetters, wat hem indirect verdreef uit Nederland. Ironisch genoeg zorgde Showgirls, dat een financieel en artistiek fiasco was, er jaren later voor dat hij nergens een film naar zijn zin van de grond kreeg. Hij keerde hierop terug naar Nederland om Zwartboek af te leveren. In de jaren die volgden zag hij vervolgens meerdere projecten stuklopen. Het resulteerde erin dat hij zijn volgende film, Elle, maakte als een Frans-Duits co-productie.

Op het hoogtepunt van zijn tijd in Hollywood, Basic Instinct was een groot financieel succes, had Verhoeven vergevorderde plannen om een episch verhaal over de kruistochten te maken; Crusade. Een verhaal over een dief die een wonder veinst en daarna door de paus wordt aangesteld als leider van een kruistocht. De film zou vervolgens afstevenen op een grootse finale die zich zou afspelen in Jeruzalem dat wordt bestormd en ingenomen. De film zou Verhoeven herenigen met Arnold Schwarzenegger, die toen op het hoogtepunt van zijn roem was na het succes van Terminator 2: Judgment Day. Naast de Oostenrijkse eik zouden acteurs als legendarische Charlton Heston, Rubert Duvall, Gary Sinise, Jennifer Connolly en John Turturro in de film te zien zijn. De locaties waren al gevonden in Noord-Spanje en Marokko, het script van Walon Green (The Wild Bunch) was klaar en ook de kleding en een groot deel van het nagebouwde Jeruzalem waren gereed. Kort gezegd, er was al flink veel geld geïnvesteerd in de pre-productie, maar toch kwam de film er nooit.

De oorzaak hiervan moeten we zoeken in het budget en dan specifiek een combinatie van de financiële situatie van productiemaatschappij Carolco Pictures, Inc. en de eerlijkheid van Verhoeven. Laten we beginnen met Carolco, een onafhankelijke productiemaatschappij die het presteerde om binnen tien jaar uit te groeien van een kleine maatschappij tot een behoorlijk grote speler op de markt. Dit was te danken aan films als Terminator 2: Judgment Day, de eerste drie Rambo-films en Verhoeven films Total Recall en Basic Instinct. Toch ging het niet allemaal over rozen. Zo waren ze jarenlang verwikkeld in een juridische strijd om de rechten van een Spider-Man film en zorgden nog meer tegenvallers ervoor dat zij deals moesten sluiten die hun aandeel in films zouden beperken. Zo kon het zijn dat Sylvester Stallone vehikel Cliffhanger een groot succes was, maar Carolco hier weinig aan overhield. Dit resulteerde erin dat Carolco keuzes moest maken en toen Verhoeven te eerlijk was betreffende het beoogde budget voor Crusade, besloten ze het project in de wacht te zetten en de focus te leggen op Cutthroat Island. Die film flopte gigantisch, waardoor Carolco failliet ging en er een definitieve streep door de plannen van Verhoevens’ Crusade ging.

Althans definitief, eens in de zoveel tijd komt het project weer ter sprake. Aan het eind van de jaren negentig probeerde Schwarzenegger om het project alsnog van de grond te krijgen, maar het prijskaartje in combinatie met het controversiële onderwerp stond dit in de weg. Ook had Verhoeven net Showgirls afgeleverd en was hij niet langer een garantie voor succes. Zo wilde Verhoeven wel, maar stond er altijd iets in de weg van de realisatie van zijn droomproject. Vandaag de dag is de wens er ongetwijfeld nog steeds, maar het is aannemelijk dat hij zich, gezien zijn leeftijd, niet meer zal wagen aan een dergelijk groots en risicovol project. Toch was er rond februari 2015 weer een update. Toen bleken er vroege plannen te zijn van Verhoeven en scenarist Gerard Soeteman om, in samenwerking met het Franse productiebedrijf Newen, het project nieuw leven in te blazen als Engelstalige televisieserie. Helaas is er sindsdien weinig meer van vernomen.

Crusade staat vandaag de dag bekend als ‘een van de beste nooit verfilmde script’. Het verhaal was controversieel, met een verhaal rond een antisemitische, anti-Arabische slachtpartij met de paus als hoofdschuldige. Een kolfje naar de hand van Verhoeven natuurlijk en de film, die werd beschreven als deels-Spartacus en deels-Conan the Barbarian, had ervoor kunnen zorgen dat Verhoeven echt tot de allergrootsten op aarden had behoort; Een middeleeuws spektakel dat zijn weerga niet kent. Helaas kwam het er nooit van en maakte Verhoeven Showgirls, een film die unaniem werd neergesabeld en het recordaantal van zeven Golden Raspberry Awards won. De droom leek voorbij. Gelukkig voor zijn Nederlandse fans keerde hij sterk terug met Zwartboek en natuurlijk met zijn meest recente film, Elle, waarvoor hij de Golden Globe won voor Beste Buitenlandse film.

Download het script via deze link.

In de rubriek In Limbo verschenen eerder artikelen over: Megalopolis | Napoleon | Nostromo.