Magnum Opus | Apocalypse Now
We schetsen mei 1979, regisseur Francis Ford Coppola is in Cannes voor een screening van zijn nieuwste film. Het is bijna vijf jaar nadat hij met The Godfather Part II misschien wel de beste sequel aller tijden maakte. Voor zijn nieuwste film verplaatste hij het verhaal van Joseph Conrads’ Heart of Darkness van koloniaal Afrika naar de Vietnamoorlog. De opnames vonden plaats in de jungle van de Filipijnen, met naar eigen woorden teveel mensen, teveel apparatuur en teveel geld. Oftewel teveel vrijheden en langzaam maar zeker volgde het productieproces de inhoud van de film zelf; iedereen werd beetje bij beetje gek. Opvallend aan dit alles is dat de zo geplaagde productie resulteerde in wat uiteindelijk een meesterwerk wordt gevonden. Coppola won de Palme d’Or en zoals hij zelf zei toen hij deze in ontvangst nam: “Mijn film gaat niet over Vietnam. Mijn film ís Vietnam.”
In 1975 stuurde Coppola een onvoltooide versie van het script naar het Amerikaanse Leger, in de hoop dat zij hem hun medewerking zouden verlenen. Zij vonden het script echter onacceptabel en Coppola kreeg nul op rekest. Ook Australië weigerde mee te werken, waarop Coppola contact zocht met Ferdinand Marcos, de toenmalige president van de Filipijnen. Hij wilde wel meewerken, maar dan moest Coppola wel in de buidel tasten. Geld was een van de minste problemen in die fase, maar een nieuw probleem diende zich tijdens het filmen al snel aan; Omdat de helikopters nog steeds in gebruik waren, werden deze met regelmaat zonder enig overleg weggeroepen als zij elders nodig waren. Daarnaast kwamen er iedere dag andere piloten opdraven, waardoor Coppola steeds weer opnieuw moest uitleggen wat hij wilde. Niet bepaald ideale werkomstandigheden, en dat is nog maar een van de vele problemen waar Coppola mee te maken kreeg.
Een ander probleem was de zoektocht naar een hoofdrolspeler. De eerste keus was Steve McQueen, maar die had weinig zin om 17 weken van huis weg te zijn. Al Pacino was de volgende, maar ook hij wilde niet zolang van huis zijn en daarnaast was hij bang om ziek te worden van een verblijf in de jungle, iets wat hem ook al overkomen was tijdens de opnames van The Godfather Part II. Nadat er met onder andere Jack Nicholson, Robert Redford en James Caan nog wat grote namen de revue passeerde, herinnerde Coppola zich de screentest die Martin Sheen deed voor de rol van Michael in The Godfather. Helaas bleek hij al gebonden te zijn aan een andere film en zo kwam Coppola terecht bij Harvey Keitel, die indruk had gemaakt met zijn werk in Mean Streets van Martin Scorsese. Met een vertraging van drie weken begonnen de opnames, maar na een paar dagen van opnames was Coppola allerminst tevreden. Keitel bleek moeite te hebben om de rol passief neer te zetten en dus werd Keitel vervangen voor de nu wel beschikbare Sheen.
Het moge duidelijk zijn dat het productieproces van Apocalypse Now een verhaal op zich is. Hearts of Darkness: A Filmmaker’s Apocalypse, de documentaire met de veelzeggende titel die hiervan gemaakt werd door Eleanor Coppola, spreekt wat dat betreft boekdelen. Anders dan veel andere documentaires die beelden achter de schermen laten zien, waarbij het vooral een wedstrijd lijkt wie de meeste veren kan uitdelen of ontvangen, neemt niemand hier een blad voor de mond. Zo zien we zien hoe Coppola zijn producenten voorliegt na de hartaanval van Sheen en ook hoe Brando plots van de set loopt omdat hij er wel klaar mee is voor die dag. Toch kan een deel van de problemen toegeschreven worden aan het ego van Coppola. Zo dacht hij Apocalypse Now snel en goedkoop te maken. In eerste instantie zou George Lucas de film regisseren, maar hij was druk met American Graffiti en vervolgens Star Wars. Hierop besloot Coppola om dan maar zelf plaats te nemen op de regiestoel. Met een script dat verre van af was vertrok hij met zijn vrouw en kinderen naar Manilla in de Filipijnen om te beginnen aan de moderne bewerking van Joseph Conrads Heart of Darkness. Echter bleek het filmen in een tropisch klimaat van een logistiek gezien complexe film vragen om problemen. Van de plannen van Coppola om zelf ‘even’ de film in elkaar te draaien kwam dan ook niets terecht.
Zo was daar natuurlijk het gedoe met de helikopters, maar werkte ook moeder natuur tegen door met een tyfoon kostbare sets te vernietigen en kreeg hoofdrolspeler Martin Sheen een bijna fatale hartaanval op locatie. En dan was daar nog Marlon Brando. Brando ontving maar liefst 1 miljoen dollar per week, voor drie weken werk. Een bedrag waarvoor je van iemand op aan moet kunnen, maar Brando liet zich van zijn meest weerbarstige kant zien. Zo liet hij de filmploeg wekenlang in spanning of hij wel zou opdagen en toen hij uiteindelijk op de set verscheen bleek hij slecht voorbereid. Zo had hij het boek van Joseph Conrad niet gelezen, iets wat Coppola hem wel verzocht had en de twee trokken hierop een paar dagen uit om het personage van Kurtz verder uit te werken. De slechte voorbereiding van Brando uitte zich daarnaast ook fysiek. Brando was behoorlijk aan de zware kant toen hij werd vastgelegd, maar had Coppola belooft weer in vorm te raken. Hier was blijkbaar niets van gekomen en Brando was nog zwaarder dan eerste, dit waar Kurtz in het originele verhaal een bijna uitgemergelde man was. Coppola besloot hierop om Brando enkel uit bepaalde hoeken en vooral in het donker te filmen.
De kosten rezen flink de pan uit, de beoogde 12 miljoen liep op tot maar liefst 30 miljoen dollar, en het werkschema liep op tot meer dan 200 draaidagen. Toen het filmen erop zat betekende dat overigens nog niet het einde van de problemen. Zo werd de release meermaals uitgesteld omdat Coppola nog bezig was om de film te editen. Uiteindelijk was de film pas na drieënhalf jaar af. Coppola maakte in de jaren 70 niet alleen Apocalypse Now, maar ook The Godfather, The Conversation en The Godfather Part II. Apocalypse Now zou het einde betekenen van een gouden periode in Coppola’s carrière, een tijd waarin hij krachtige films afleverde die vandaag de dag nog steeds behoren tot de beste ooit gemaakt. Toch was Apocalypse Now anders dan al zijn andere films, anders dan welke andere film ooit gemaakt zelfs. De film koste Coppola niet alleen bijna zijn carrière, maar ook zijn leven. Coppola dreigde alles te verliezen en we kunnen gerust stellen dat dat hij hier een vorm toont die hij later nooit meer helemaal heeft teruggevonden.
Ruim twintig jaar na de oorspronkelijke release keerde Coppola terug naar Cannes waar Apocalypse Now Redux in première ging, een versie van de film die ruim 46 minuten langer duurt. Deze versie bevat tot dan toe ongebruikt beeldmateriaal, waarmee het resulteerde in de visie die Coppola oorspronkelijk voor ogen had staan. Belangrijkste aanvulling is het deel over een Franse aristocratische familie die er een soort privékolonie op nahoudt. Voor de liefhebbers die hun weg weten op het wereldwijde web is er zelfs een workprint beschikbaar van maar liefst vijf uur. Enerzijds interessant om te zien betreft de keuzes die Coppola heeft gemaakt tijdens het editen, anderzijds is de kwaliteit niet al te best. Vast staat wel dat Apocalypse Now in welke versie dan ook een klassieker is zoals ze vandaag de dag niet meer gemaakt worden en ongetwijfeld nooit meer gemaakt gaan worden. Daarnaast is het een aanrader om Hearts of Darkeness: A Filmmaker’s Apocalypse eens te bekijken, waarna de verbazing om de kracht van deze film alleen nog maar zal toenemen.
In de rubriek Magnum Opus verschenen eerder artikelen over: Once Upon a Time in America | The Silence of the Lambs | Nuovo Cinema Paradiso | Se7en
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.