Het gebeurt niet vaak dat de middelste film van een trilogie zijn voorganger overtreft. Toch is dat het geval bij deze film, die zowel bij critici als het publiek een groots succes bleek. Zo is The Dark Knight pas de vierde film die de magische grens van 1 miljard dollar opbrengst overschreed. Velen schrijven dit succes mede toe aan de tragedie rond Heath Ledger, die enkele maanden voor de première overleed aan een overdosis medicijnen. Toch valt tien jaar na dato niet te ontkennen dat de film een moderne klassieker is van een regisseur in topvorm, met daarnaast een indrukwekkende cast en crew op de toppen van hun kunnen. Het is niet voor niets dat de film op de vierde plaats staat in de IMDb top 250 met een gemiddeld cijfer van een 9,0 uit bijna twee miljoen stemmen.

Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar 24 juli jl. was het alweer tien jaar geleden dat The Dark Knight in Nederland in première ging. Een film die niet zonder slag of stoot tot stand kwam. Zo kreeg het overlijden van Ledger alle aandacht, maar overleed tijdens de opnames ook Conway Wickliffe, een technisch lid van het stuntteam, tijdens een testrun met een auto. Daarnaast is de film een allesbehalve gemakzuchtige vervolgfilm, waarin wordt voortborduurt op een eerder succes. De thema’s van de eerste twee films verschillen dan ook nogal. Waar Batman Begins vooral in het teken stond van rechtvaardigheid en wraak, is dat bij The Dark Knight escalatie. Het mooist komt dit naar voren in de belofte die wordt gedaan aan het eind van Batman Begins, met de quote; ‘things were always going to get worse before they get better’.

Nog voor de release van Batman Begins had verhaalschrijver David S. Goyer al een ruwe verhaallijn geschreven voor de twee sequels, waarin hij zowel The Joker als Harvey Dent introduceerde. Het oorspronkelijke idee was dat Harvey Dent pas in de derde film Two-Face zou worden, maar later werd besloten om dit al in de tweede film te laten gebeuren. Voor de verhaallijn van de film baseerde Goyer en co-auteur Jonathan Nolan zich op de DC Comics, met de reeks Batman: The Long Halloween als inspiratiebron voor het verhaal en het eerste optreden van The Joker in 1940 als voornaamste invloed op zijn personage. Daarnaast heeft The Joker veel trekjes van Mabuse, uit Fritz Lang’s The Testament of Dr. Mabuse, omdat Nolan zijn broer had geadviseerd deze film te kijken om zo aan te geven welke richting hij uit wilde met zijn versie van de bekende supervillain.

Nadat er intensief voor locaties werd gescout, werd er besloten om de film op te nemen in Chicago. In een poging de aandacht voor het project wat weg te nemen, werd er gefilmd onder de titel Rory’s First Kiss. Een trucje dat de media echter al snel doorzag. Bij het filmen zelf toonde Nolan zich opnieuw een revolutionair. Zo was The Dark Knight de eerste grote film waarbij er sequenties werden opgenomen in IMAX. Nu gebeurt het vandaag de dag wel vaker dat een film volledig in IMAX wordt opgenomen, maar tien jaar geleden stelde het Nolan voor een behoorlijke uitdaging. De camera’s waren namelijk een aanzienlijk stuk groter en vooral ook zwaarder dan de gangbare camera’s. Daarnaast waren ze vrij luidruchtig, wat voor problemen zorgde met de opname van dialoog.

De film kent een uitgebalanceerde sterrencast, waarbij veel acteurs hun rol uit Batman Begins mogen voortzetten. De belangrijkste acteur van het geheel is natuurlijk Christian Bale, die de The Dark Knight-films maakte in een fysiek veeleisende periode. Zo wisselde hij de fysiek veeleisende The Dark Knight-films af met rollen die op een andere manier fysiek veeleisend waren, zoals The Machinist, Rescue Dawn en The Fighter. Het onderstreept niet alleen zijn veelzijdigheid in rollen, maar ook zijn toewijding. Naast Bale keren ook oudgedienden Michael Caine en Morgan Freeman terug. Naast The Joker is er uiteindelijk nog een andere echte villain in de film te bewonderen. Aaron Eckhart neemt namelijk de rol van bondgenoot Harvey Dent op zich, waarbij hij later in de film ook te zien is als met behulp van CGI-effecten tot leven gebrachte wreker Two-Face. De rol van Rachel, in Batman Begins nog ingevuld door Katie Holmes, wordt hier overgenomen door Maggie Gyllenhaal.

Toch is The Dark Knight vooral ook de film van Heath Ledger, maar dan niet eens zozeer omdat hij overleed voor de film uitkwam. Ledger zet namelijk een gewoonweg fenomenale rol neer, een prestatie die meer dan terecht postuum werd geëerd met een Academy Award. Toch was de keuze voor Ledger vooraf niet zo vanzelfsprekend. Zo liet Jonathan Nolan onlangs nog optekenen dat zowel hij als de filmstudio de keuze van zijn oudere broer totaal niet begrepen. Ze zagen Ledger niet zitten en bestempelden het zelfs als slechtste castingbeslissing ooit. Toch hield Nolan zijn poot stijf onder het mom ‘het gaat erom de fans niet te geven waar ze om vragen, maar wat ze willen’. Het tekent opnieuw de revolutionair met een visie. Ter voorbereiding op de veeleisende rol sloot Ledger zich een maand alleen op in een hotel, waarbij hij een dagboek bijhield met de gevoelens en gedachten van The Joker en hij daarmee het personage langzaam maar zeker vorm begon te geven. Het resultaat is een psychotisch anarchistisch meesterbrein, een ‘dienaar van chaos’, die in niets lijkt op de legendarische vertolking van Jack Nicholson. Hij wist vriend en vijand te verbazen door zich het personage eigen te maken en onderstreepte nog maar eens zijn talent en dat er een grote toekomst voor hem in het verschiet lag. Het lot besliste anders.

Toen op 27 juli 2007 de eerste teaser van de film verscheen, deed deze precies wat een teaser behoort te doen; teasen. De teaser van nog geen minuut bevatte geen beelden, maar enkel het logo van de film voorzien van wat audiofragmenten. Pas bij de eerste echte trailer kregen we de eerste beelden te zien, waarbij de laatste twintig seconden werden ingeruimd voor flarden uit de ‘hit me’-scène rond The Joker. Menigeen zal de beelden met metershoog kippenvel hebben bekeken, gevolgd door de overtuiging dat Ledger wel degelijk eens de juiste keuze zou kunnen zijn. De verwachtingen werden flink opgeschroefd en toen, op 22 januari 2008, kwam opeens het nieuws dat Ledger dood was aangetroffen in zijn appartement in Manhattan. Nolan zat nog vol in het proces van de post-productie en had de emotioneel zware taak om in de montagekamer de prestatie van Ledger eer aan te doen. Hij bracht geen digitale effecten aan in zijn performance en als eerbetoon droeg Nolan de film op aan Ledger en Wickliffe en werd de focus van de marketing verlegd richting The Joker.

Toen de film uitkwam kreeg de film wereldwijd positieve reacties. In een tijd voor het Marvel Cinematic Universe veegde de film werkelijk de vloer aan met alle staande records van superheldenfilms. De film is ook vooral heel anders dan alle andere superheldenfilms; duister, complex en eigenlijk gewoon onvergetelijk. De film wordt dan ook niet voor niets beschouwd als één van de beste films ooit gemaakt. Al vrij snel na de release gingen er stemmen op om Ledgers performance postuum te belonen met een Oscar, iets dat uiteindelijk terecht gebeurde en een mooi emotioneel moment opleverde. Het is zijn performance die van het steengoede The Dark Knight een memorabele film maakte. Na de film had Nolan wat twijfels over een nieuw vervolg, maar samen met zijn broer en Goyer bedacht hij uiteindelijk een verhaal om zijn trilogie te voltooien. Het eerdere idee om The Joker terug te laten keren werd respectvol aan de kant geschoven en ondanks dat The Dark Knight Rises het niet haalt bij deze film, is de The Dark Knight-trilogie zeer zeker één van de beste trilogieën ooit.

In de rubriek Magnum Opus verschenen eerder artikelen over: Once Upon a Time in America | The Silence of the Lambs | Nuovo Cinema Paradiso | Se7en | Apocalypse Now