Magnus Opus | Once Upon a Time in America
De maker staat bekend als een van de grootste filmmakers aller tijden. De cast bevat acteurs die bekend staan als de beste van hun generatie. En de soundtrack werd gecomponeerd door de legendarische Ennio Morricone. De film behoort samen met C’era una volta il West en Giù la Testa tot Leones Amerika-trilogie en verkent thema’s als tijd, herinnering, liefde, lust, hebzucht, verraad en verlies, afgezet tegen opkomst van gangsters in de Amerikaanse samenleving. Once Upon a Time in America zou de laatste film zijn die werd geregisseerd door Leone en de eerste die hij maakte sinds meer dan tien jaar. De film ontving vernietigende recensies in de Verenigde Staten, maar wordt vandaag de dag algemeen erkend als een meesterwerk en een van de grootste gangsterfilms ooit gemaakt.
Centraal in de film staat de vriendschap tussen David ‘Noodles’ Aaronson en Maximilian ‘Max’ Bercovicz, die samen met hun vrienden Patrick “Patsy” Goldberg, Philip “Cockeye” Stein en little Dominic opgroeien in de Joodse achterbuurten van New York in de jaren ’20. Met kleine vergrijpen belanden zij al snel in de criminaliteit, waarin zij zich opwerken en uiteindelijk voor zichzelf beginnen tijdens de drooglegging. Toch wordt de vriendschap steeds verder op de proef gesteld. Zo worden de misdaden steeds gewelddadiger, belandt Noodles twaalf jaar in de gevangenis en stijgt de rijkdom en macht Max meer en meer naar het hoofd. Het is de opzet van een epische, raadselachtige film die zich over drie periodes afspeelt en bijna volledig wordt vertelt aan de hand van flashbacks.
De film is gebaseerd op het boek The Hoods van Harry Grey. Grey is een pseudoniem voor Harry Goldberg, een voormalig gangster en later informant. Na de opnames van C’era una volta il West in 1968 wilde Leone werk maken van een verfilming. Hij weigerde zelfs het aanbod van Paramount Pictures om The Godfather te regisseren met oog op zijn nieuwe passieproject. Helaas verliepen de plannen niet zoals gepland en duurde het maar liefst dertien jaar voordat hij kon beginnen met de opnames. Deze vonden uiteindelijk plaats van 14 juni 1982 tot en met 22 april 1983, waarbij veel buitenopnames op locatie werden opgenomen in New York City en de binnenopnames grotendeels in Cinecittà, de grote filmstudio in Rome. Toch werden diverse belangrijke sleutelscènes ergens anders opgenomen. Zo werd de strandscène, waarin Max zijn plannen ontvouwt om de Federale Bank te overvallen, opgenomen bij het Don Cesar Hotel in Florida en diende Gare du Nord in Parijs voor New York’s Grand Central Station in de jaren ’30 flashbacks. Toen het filmen erop zat, had Leone bijna tien uur beeldmateriaal om te verwerken tot een film.
Belangrijk punt hierbij is dat Leone niet het ‘final cut privilege’ had. Dit zorgde ervoor dat de producers en filmstudio hem dwongen de speelduur behoorlijk terug te schroeven. Met de hulp van zijn editor, Nino Baragli, bracht hij deze uiteindelijk terug tot zes uur, waarbij Leone hoopte dat de studio deze zou accepteren en de film zou uitbrengen in twee delen. Zij wilden hier niets van weten en dus knipte Leone nog eens 90 minuten uit de film. Toen zelfs dat niet genoeg bleek om goedkeuring te krijgen knipte hij nog maar eens 40 minuten uit zijn film, uiteindelijk resulterend in een speelduur van 3 uur en 49 minuten tijdens de première op het Filmfestival van Cannes. De film werd goed ontvangen in Europa, maar kreeg vernietigende kritieken in de Verenigde Staten. Met reden, want er bleek door productiemaatschappij The Ladd Company, nog eens 90 minuten uit de film geknipt te zijn en de structuur van de film werd teniet gedaan door alle scènes chronologisch te herschikken. Dit allemaal zeer tegen de wens van Leone in die zich distantieerde van deze versie.
Het resulteerde erin dat de legendarische filmcriticus Roger Ebert liet optekenen: “Once Upon a Time in America, which in its intended 229-minute version is an epic poem of violence and greed, was chopped by ninety minutes for U.S. theatrical release into an incomprehensible mess without texture, timing, mood, or sense. The rest of the world saw the original film, which I saw at the Cannes Film Festival. In America, a tragic decision was made.” Leone zag in de jaren na de opnames zijn gezondheid verslechteren en kon de strijd feitelijk niet aan met de mensen die zijn project als slagers te lijf gingen en zinloos geweld aan deden. Hij maakte nog plannen voor een film over de Slag bij Leningrad, maar zover kwam het nooit. Hij overleed op 30 april 1989 aan een hartaanval.
In 2014, dertig jaar na de release van de film, werd er een Extended Director’s Cut van de film uitgebracht. Deze versie bevat ongeveer 22 minuten aan opnames van de 40 minuten die Leone zelf als laatste wegknipte en eerder als verloren werden beschouwd. Op zich geweldig nieuws, al is het materiaal duidelijk te herkennen doordat de bron verre van perfect was. Toch valt of staat de film zeker niet bij het nieuwe materiaal, ze verdiepen en verrijken vooral de toch al buitengewone film. Het duidelijkst is dit in de scène waarin Noodles met zijn vrienden het water inrijdt, waarna iedereen bovenkomt behalve Noodles. Het leidt tot paniek bij Max en de kraan die afval opvist van de zeebodem lijkt een parallel te trekken met de gesuggereerde zelfmoord van Max in de vuilniswagen. Mede dit maakt dat C’era una volta il West dan wel bekend staat als het meesterwerk van Leone, maar we Once Upon a Time in America toch zeker kunnen beschouwen als zijn meest interessante en ambitieuze film.
Wat Once Upon a Time in America in de Verenigde Staten werd aangedaan kan men gerust beschouwen als schande. De magie en fascinerende structuur van de film werd teniet gedaan. Gelukkig wordt er de laatste jaren flink werk van gemaakt om films zo goed mogelijk te bewaren en in ere te herstellen. Hoogstwaarschijnlijk zullen we Once Upon a Time in America nooit kunnen aanschouwen zoals Leone dit voor ogen had, maar, helaas niet onder supervisie van Leone zelf, resulteerde dit in een nieuwe cut, gerestaureerd op 4K formaat, waarbij teruggevonden materiaal met hulp van de nazaten van Leone zijn plaats vond in het meesterwerk. Het zorgt ervoor dat er weer wat puzzelstukjes zijn gevonden voor een nooit voltooide puzzel. Toch blijkt elk stukje belangrijk, zelfs de kleinere.
25 februari, 2018
Auteursinformatie: Axel Karsdorp
Facebook
Twitter
WhatiWatchMeepraten over dit artikel
4 reacties op “Magnus Opus | Once Upon a Time in America”
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.
[…] In de rubriek Magnum Opus verscheen eerder een artikel over: Once Upon a Time in America […]
[…] de rubriek Magnum Opus verschenen eerder artikelen over: Once Upon a Time in America | The Silence of the Lambs | Apocalypse […]
[…] de rubriek Magnum Opus verschenen eerder artikelen over: Once Upon a Time in America | The Silence of the Lambs | Nuovo Cinema […]
[…] de rubriek Magnum Opus verschenen eerder artikelen over: Once Upon a Time in America | The Silence of the Lambs | Nuovo Cinema Paradiso | […]