In de nabije toekomst woedt er een burgeroorlog in de Verenigde Staten, waarbij het hele land op de rand van totale instorting staat en in chaos verkeert. Onder aanvoering van een president die zijn derde ambtstermijn zit is het land een dystopische dictatuur geworden. Tijdens de heftige situatie probeert de geharde fotojournalist Lee Smith samen met haar collega Joel om rond 4 juli in Washington DC, voordat de rebellenfracties naar de hoofdstad oprukken. Onderweg voegt hun mentor en ervaren verslaggever Sammy zich bij hen om zich richting de frontlinie te begeven. Niet veel later sluit ook Jessie zich aan bij de drie, een jonge fotografe die Lee verafgoodt en de ambitie heeft om zelf ook oorlogsjournaliste te worden. De vier beginnen aan een reis waarbij ze niet alleen de oorlog tussen het leger en de rebellen vastleggen, maar ook het onontkoombare einde van de Verenigde Staten zoals we het kennen.

De man aan het roer van Civil War is Alex Garland, een Britse roman- en scenarioschrijver en tevens regisseur. Zo schreef hij onder meer “The Beach” welke in 2000 werd verfilmd door Danny Boyle, met Leonardo DiCaprio in de hoofdrol. Na het succes van die verfilming, legde Garland zich vooral toe op het schrijven van filmscenario’s. Toch reikte zijn ambitie verder dan alleen schrijven en dit resulteerde in 2015 in zijn regiedebuut Ex Machina, een intelligente psychologische thriller waarin veel vragen worden opgeroepen over de verhoudingen tussen mens en machine. Zijn tweede film, Annihilation, was waar mogelijk nog fascinerender en twee jaar gelden volgde ook Men, een wat onevenwichtige, maar beklemmende film over de verwerking van een trauma. Steevast originele films waarmee Garland het aandurfde om grote vragen te stellen, zonder hier een duidelijk en eenvoudig antwoord op te geven. En nu is daar Civil War, een film die zich afgaande op de trailer presenteert als actie-epos.

Echter, schijn bedriegt. Want de film is in niks de actie blockbuster die je op basis van de trailer mag verwachten. Nu had je met Garland aan het roer kunnen weten dat de vork anders in de steel zou zitten, maar we kunnen toch ronduit zeggen dat de marketingafdeling de plank hier behoorlijk misslaat. Vervolgens mag je je afvragen of dit een slecht teken is. Zo krijgen we hier een totaal andere film voorgeschoteld dan je verwacht op basis van de trailer, maar kunnen we onmogelijk om de kwaliteit van Civil War heen. Zo schetst Garland een dystopie zoals enkel hij dat kan. Een harde, realistische wereld die op in zijn handen soms meer lijkt op een documentaire. Als kijker wordt je meer dan eens meegenomen in een wereld die niet alleen bikkelhard is, maar ook nog eens angstig dichtbij lijkt (of misschien wel is). En een van de grootste krachten is dat de film zich niet zozeer richt op de oorzaak van alles, maar vooral schetst wat er gebeurt als een land op de rand van totale instorting staat.

Voor wie denkt dat de film vooral draait om het verhaal zou de fantastische cast tekort doen. Zo zien we eindelijk Kirsten Dunst weer eens, die het de laatste jaren wat rustiger aan lijkt te doen, maar hier een ijzersterk optreden geeft als fotojournalist. Ze krijgt gezelschap van een eveneens fenomenale Wagner Moura, die zich in de kijker speelde met twee Tropa de Elite-films en doorbrak bij het grote publiek als Pablo Escobar in de Narcos-serie van Netflix. De vier reisgenoten worden compleet gemaakt door veteraan Stephen McKinley Henderson en het jonge talent Cailee Spaeny, die met afstand het sterkste was aan Priscilla van Sofia Coppola. En laten vooral ook het waanzinnige camerawerk van Rob Hardy niet vergeten, die eerder samenwerkte met Garland voor Ex Machina, Annihililation en de televisieserie Devs. De manier waarop hij van demonstraties (gefilmd in documentaire-stijl), schakelt naar een intieme scène of een weids landschap om de kijker vervolgens weer mee te nemen midden in de actie maakt Civil War tot een behoorlijk intense film die perfect past in het oeuvre van Garland, dat tot op heden eigenlijk nergens zwakte kent.

Civil War is een verrassend, bikkelhard, maar vooral intens dystopisch drama. We moeten toegeven dat dit wellicht niet de film is die je mag verwachten op basis van de trailer, maar nergens kunnen we dit teleurstellend noemen. In handen van Garland zien we hier zijn visie op een imploderend Amerika, een meeslepend drama dat wellicht niet de vragen oproept van zijn sciencefiction werken, maar ons wel een flinke spiegel voorhoudt. Satire zou op de loer kunnen liggen, maar dat is iets wat Garland op afstand weet te houden. In plaats daarvan weet hij de kijker soms vanuit het niets onder te dompelen in de harde werkelijkheid van een wereld in verval. Een wereld van overleven. Het maakt Civil War tot een enerverende rit, een met een harde en verontrustende misschien wel nabije realiteit en nu al een van de meest verrassende films van het jaar. Oh en Garland, die werkt op dit moment als schrijver aan 28 Year Later, de langverwachte opvolger van 28 Days Later en 28 Weeks Later en mogelijk de eerste film van een nieuwe trilogie.