Het is 1946 als de jonge Nederlandse soldaat Johan de Vries, samen met duizenden andere jonge soldaten wordt uitgezonden naar Nederlands-Indie om daar te helpen in de onafhankelijkheidsstrijd. Maar eenmaal daar blijkt er van echt aanpakken weinig sprake en slaat de verveling al snel toe. Johan voelt zich nutteloos en zoekt naar een manier om echt bij te dragen aan het beëindigen van de oorlog. Die verandering komt als hij de charismatische legerkapitein Raymond Westerling ontmoet die beter bekend staat als “De Turk”. Johan is onder de indruk van de vastberadenheid van Raymond en ziet in hem de persoon om dingen echt te kunnen veranderen. De twee raken bevriend wat er in resulteert dat Johan onderdeel wordt van de speciale troepen die onder leiding komen te staan van Raymond Westerling en de taak krijgen om met harde hand orde op zaken te stellen. Maar al snel slaat de twijfel toe als Johan ziet op welke manier Raymond probeert om het land te zuiveren van het kwaad en de grens tussen goed of fout behoorlijk vervaagt.

Geef maar eerlijk toe: voordat je deze film gaat kijken ben je ongetwijfeld van plan om Google of Wikipedia te raadplegen om te zien waar de film precies over gaat. Welk conflict uit de Nederlandse geschiedenis er precies centraal staat in de film van regisseur Jim Taihuttu. Of misschien hoop je dat deze recensie je genoeg kennis biedt om het verhaal van De Oost goed te kunnen begrijpen. Heel vreemd is dat niet, want de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd en de daaropvolgende politionele acties is, op z’n zachts gezegd, behoorlijk onder belicht in onze vaderlandse geschiedenis. Over onze rol in de Tweede Wereldoorlog is een hoop duidelijk geworden door geschiedenislessen, boeken en films, maar de strijd die Nederland daarna voerde tot 1949 ligt een stuk minder helder op het netvlies. En juist dat is wat Taihuttu precies te bewerkstelligen met zijn indrukwekkende oorlogsfilm.

De Oost lag al maanden voor zijn beoogde release in de bioscoop, voordat de film door Amazon werd aangekocht, onder vuur omdat de trailer het idee wekte dat de Nederlandse soldaten die daar vochten zouden worden afgebeeld als nazi’s. De Federatie Indische Nederlanders eisten een disclaimer voor aanvang van de film dat De Oost niet de werkelijkheid zou weerspiegelen, maar die eis werd door een rechter afgewezen. De Oost is fictie en daardoor automatisch al een weergave van de filmmakers zelf in plaats van een correcte weergave van de werkelijkheid. Uiteindelijk blijkt die aantijging ook een storm in een glas water want de film biedt veel meer dan de genadeloze hand die werd toegepast om de rebellen te onderdrukken. Ja, het is zeker een wezenlijk onderdeel van De Oost, maar de film schets een veel algemener beeld over onze tijd in Indonesië waar we liever niet over praten. De manier waarop de zaken toentertijd zijn aangepakt is uiteraard ook niet iets om trots op te zijn. Toch is het fijn dat ook dat stukje roemruchtige geschiedenis eindelijk een gezicht heeft gekregen. Een gezicht dat we hopelijk door deze film vaker zullen zien, in film of welke andere vorm dan ook.

Bij het maken van een film over een beladen onderwerp is het altijd de vraag welke kant je belicht: die van de goede of die van de slechte. De kant van de goede ligt vaak voor de hand, niet in de laatste plaats door het gegeven dat het belichten van de slechte kant er wel eens in zou kunnen resulteren dat je als kijker sympathie zal voelen voor kwaadwillige mensen. Toch is het juist die kant die regisseur Taihuttu kiest, al heeft hij in Johan, een fantastische rol van Martijn Lakemeier, de perfecte persoon gevonden om te balanceren tussen beiden zijden van de medaille. Johan vertrekt naar Indonesië om te helpen. Maar door gebrek aan motivering van zijn superieuren trekt hij zijn eigen plan. Een plan dat hem op het spoor brengt van Raymond ‘De Turk’ Westerling, maar die opereert op een manier die keihard indruist tegen dat waarin Johan gelooft. Het conflict waarin hij terugkomt is een ijzersterke basis die van De Oost een bijzonder sterke film maakt. Een basis die Taihuttu nog extra lading weet te geven door Johan een verwarrend verleden mee te geven die het conflict extra op scherp weet te zetten.

De Oost mag dan misschien hier en daar een loopje nemen met de werkelijkheid, de boodschap van regisseur Jim Taihuttu is duidelijk: erken de fouten die Nederland toentertijd heeft gemaakt (door ze vooral niet te negeren) en geef de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd zijn rechtmatige plek in de Nederlandse geschiedenis. Taihuttu hoopt dat zijn film op educatieve wijze kan bijdrage, iets wat hij nog eens extra onderschrijft door het lespakket dat hij heeft opgesteld. Maar buiten de zeer belangrijke educatieve bijdrage is De Oost in zijn basis ook gewoon een steengoede film geworden waar we in Nederland bijzonder trots op mogen zijn. De film maakt, niet de laatste plaats door het uitmuntende acteerwerk van Martijn Lakemeier, erg veel indruk met slechts één negatief punt waar we als Nederland mee zullen moeten leven: Grote kans dat we regisseur Jim Taihuttu door zijn talent binnen afzienbare tijd zullen kwijtraken aan Hollywood.

De Oost maakt bijzonder veel indruk over een stukje vaderlandse geschiedenis waar veel te weinig aandacht aan wordt besteed. Regisseur Jim Taihuttu vertelt aan de hand van het fictieve personage Johan de Vries, weergaloos gespeeld door Martijn Lakemeier, op welke wijze Nederland betrokken was bij de Indonesische Onafhankelijkheidsstrijd en weet daarmee een diepe indruk achter te laten. Hij laat zijn personage balanceren tussen goed en kwaad zonder een kant te kiezen waarmee het conflict pijnlijk duidelijk wordt. Dat sympathie op de loer ligt voor mensen die toentertijd foute keuzes hebben gemaakt is een aanwezige valkuil, maar Taihuttu weet deze prima te pareren door de focus vooral te houden op het innerlijke conflict van zijn hoofdpersonage waarmee behoorlijk duidelijk wordt dat de grens tussen goed en kwaad bijzonder grijs van kleur was. De Oost is een indrukwekkende oorlogsfilm van Nederlandse bodem die hopelijk het startsein is voor meer films over dit pijnlijk stukje vaderlandse geschiedenis.