Hij had de Tweede Wereldoorlog kunnen beëindigen voor deze goed en wel begonnen was. Hij had miljoenen levens kunnen redden. Hij was Johann Georg Elser, een Duitse meubelmaker die een plaats kreeg in de geschiedenisboeken toen hij op 8 november 1939 een bomaanslag pleegde op Adolf Hitler en andere hoge heren van de Nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij. Echter, Hitler verliet het podium 13 minuten eerder dan gepland en de aanslag mislukte. Wie was de man die voorzag wat de wereld liet gebeuren?

Aan het roer van de film staat Oliver Hirschbiegel, die in 2004 wereldwijde aandacht kreeg met het gedurfde Der Untergang waarin hij Hitler toonde tijdens zijn laatste dagen in zijn bunker onder Berlijn. Na deze film beproefde Hirschbiegel zijn succes in Hollywood, maar na flops als The Invasion en vooral het recentere Diana keerde hij terug naar zijn vaderland, om daar aan de slag te gaan met dit portret van een miskende verzetsheld. In de rol van deze Georg Elser zien we Christian Friedel, een acteur die pas in 2009 debuteerde in Das Weiße Band en daarna ook de hoofdrol speelde in Amour Fou.

In deze technisch goed gemaakte film zien we twee verhalen door elkaar verweven, het leven van Elser voor en dat na de aanslag. Wat opvalt is dat Elser vooral geportretteerd wordt als de volksheld die hij bij leven nooit was, want waar hij bekend was als onopvallend blijkt hij in deze film veel kleurrijker. Zo zien we vooral in het eerste deel van de film kleurrijke flashbacks, waarin we Elser zien als muzikant en in de verovering op de vrouw die hij aanbidt. Anderzijds zien we de nasleep van de aanslag, waarbij gemarteld wordt en er twijfel rijst of hij alleen verantwoordelijk kon zijn voor de aangerichte schade.

Natuurlijk is de afloop van de aanslag bekend, Hitler overleeft de aanslag. Dat dit geen belemmering hoeft te zijn voor een spannende film bewees Valkyrie eerder al, het vehikel van Tom Cruise rond het complot van 20 juli 1944. Elser begint echter met een valse start. Zonder enige vorm van spanningsopbouw is de aanslag voorbij voordat je er erg in hebt. De focus van de film ligt dan ook vooral op de persoon Elser en dan vooral een geromantiseerde versie. Zo blijft de film vrij oppervlakkig, valt de aanslag in het niet en wordt ook de motivatie hiervoor enkel terloops genoemd. De sterke acteerprestatie van Friedel kan hier weinig aan veranderen.

Ondanks dat de film maar zeven jaar beslaat wordt er na anderhalf uur ook maar liefst vijf jaar overgeslagen. Hierbij wordt het showproces wederom even kort benoemt, om direct door te schakelen naar 9 april 1945, wanneer Elser vlak voor het einde van de oorlog om het leven wordt gebracht met een nekschot. Het betekende een laatste uitbarsting van Hitler door een aantal politieke opponenten te laten vermoorden. Het maakt de film tot een geromantiseerd en fragmentarisch geheel.

Extra’s: Afgezien van de trailers van Publieke Werken, Cafard en Human zijn er geen extra’s te vinden op de Blu-ray. Een gemiste kans, zo was een documentaire of een interview met een geschiedkundige interessant geweest gezien de grote invloed die de daad van Elser had kunnen hebben op het verloop van de geschiedenis.

Elser is een geromantiseerde en fragmentarische film die een miskende verzetsheld op een geforceerde manier wil eren. Technisch zit het allemaal goed in elkaar en ook het tijdsbeeld en de acteerprestaties zijn van hoog niveau. Het gaat echter mis bij het script en hoe Elser weergegeven wordt. Blijkbaar was het verhaal van een sobere meubelmaker die zorgvuldig een aanslag beraamd op Hitler vanwege zijn overtuiging van de slechte invloed van het nazibewind niet voldoende. En zo zien we een half liefdesverhaal afgezet tegenover de martelpogingen. Een gemiste kans om een verhaal met veel potentie recht te doen en Elser de plek te geven bij het grote publiek die hij verdient.

Met dank aan September Film voor het recensie-exemplaar.