“Mijn kracht als filmmaker ligt in mijn overtuigingen en niet in de ‘communis opinio’ van velen”; het zijn de woorden van George Sluizer, een van de belangrijkste cineasten die Nederland heeft gekend. Zijn werk is zowel in Nederland als internationaal bekroond. Sinds afgelopen week ligt ‘Collected Works’ in de schappen, een oeuvre omvattende box en een prachtig eerbetoon aan deze groot filmkunstenaar. Tijdens zijn carrière heeft Sluizer in zes talen films geregisseerd. Hij zag zichzelf als een waarlijk Europese filmmaker en is bekend vanwege zijn unieke signatuur: tot het uiterste gaan en zoeken naar grenzen.

Als mensen naar de naam van een Nederlandse filmregisseur wordt gevraagd, komt vaak de naam van Paul Verhoeven bovendrijven, op de voet gevolgd door namen als Martin Koolhoven, Dick Maas, Fons Rademakers en Alex van Warmerdam. Opvallend, want George Sluizer is zeker een naam die past in dat rijtje. Hij maakte films over de hele wereld, maar is in eigen land relatief onbekend gebleven. Als zoon van Noorse en Nederlandse ouders werd Sluizer op 25 juni 1932 geboren in Parijs. Iets meer dan twintig jaar later deed hij zijn eerste ervaring op als regieassistent onder illustere namen als Michael Anderson en Bert Haanstra. Een paar jaar later, in 1961, kwam het tot De lage landen, zijn eerste eigen korte film. Hij won ermee de Zilveren Beer op Berlinale, het internationaal filmfestival van Berlijn.

In de jaren die volgde regisseerde hij diverse documentaires, waarna pas in 1972 João en het mes volgde, zijn speelfilmdebuut. Toch bleef internationale erkenning lang uit. Deze kwam pas in 1988 met de Nederlands-Franse thriller Spoorloos, gebaseerd op de roman Het gouden ei van Tim Krabbé. Het verhaal rond Rex Hofman en de verdwijning van zijn vriendin Saskia tijdens een tussenstop bij een benzinestation bleek een heuse nagelbijter. Niet alleen bewees Sluizer zich een meester in het opbouwen van de spanning, ook het lot van Saskia als later Rex zal bij menig kijker nog steeds zorgen voor een huiveringwekkende herinnering. Het succes bracht hem naar de Verenigde Staten, waar hij zelf tekende voor een remake van de film. Ondanks dat deze The Vanishing uit 1993 zeker geen slechte film is, wordt deze veelal toch gezien als een slap aftreksel van het origineel. Iets dat vooral ingegeven wordt door het aangepaste einde, dat dit keer een gelukkige afloopt kent.

Nog in hetzelfde jaar startte hij aan de originele film Dark Blood, maar de productie werd geplaagd door problemen. Niet alleen waren er al direct bij aanvang budgetproblemen, ook lag Sluizer diverse malen in conflict met actrice Judy Davis. Tot overmaat van ramp overleed hoofdrolspeler River Phoenix aan een overdosis drugs. Wat Sluizers definitieve doorbraak had moeten worden werd een film die jaren op de planken bleef liggen. In 1996 waagde hij nogmaals zijn kans in Hollywood, maar Crimetime flopt genadeloos. Sluizer keerde terug naar Europa en maakte een aantal Spaanstalige films. Ondanks teleurstelling bleef hij bezeten van films en liet hij zich zelfs niet tegenhouden toen zijn gezondheid hem steeds meer in de steek liet. Min of meer als laatste wens wist hij Dark Blood in 2012 alsnog te voltooien, met dank aan een crowdfunding actie.

Toch ging dit allemaal niet vanzelfsprekend. Zo waren de opnames nooit volledig voltooid, bezat hij nimmer de commerciële rechten van de film en wilde de familie Phoenix lang niet meewerk aan het project. Een ander probleem was dat de gemaakte opnames, na een conflict tussen bank en verzekeringsmaatschappij, werden opgeslagen in een klus. Nu is dat wellicht lastig, maar dat werd niet bepaald minder toen er plannen bleken om het materiaal te vernietigen. In 1999 werden de opnames in opdracht van Sluizer gestolen, waarna de film in 2012 alsnog verscheen, waarbij Sluizer zelf door middel van een voice-over de ontbrekende stukken invult. De film ging in première op het Nederlands Film Festival en ging in 2013 langs diverse internationale filmfestivals. Het geeft vooral een blik op wat de film had kunnen zijn, waarbij vooral het acteerwerk opvalt. De cirkel was rond en het zou het laatste werk van Sluizer zijn. Op 20 september 2014 overleed George Sluizer in Amsterdam op 82-jarige leeftijd als gevolg van de ernstige vaatproblemen waarmee hij al enkele jaren kampte.

Tijdens een eenmalige vertoning van Dark Blood in het Ketelhuis in Amsterdam op 8 november 2013, ter gelegenheid van de twintigste sterfdag van Phoenix, was ondergetekende aanwezig. Na afloop van de vertoning opende een zijdeur op het podium, vanwaar Sluizer het publiek van die avond bekeek. Het blijkt een bedachtzaam publiek. Niet alleen volgde er een voorzichtig applaus, ook kwam de Q+A na afloop wat moeizaam op gang; het spervuur aan vragen bleef uit. Het gaf ondergetekende de kans om ook een vraag te stellen; “In hoeverre haalde u nog bevrediging uit deze incomplete versie, na de teleurstelling van het moeten stoppen met filmen?”. Het antwoord is niet alleen veelzeggend over de passie van Sluizer voor het project, maar ook over de wijze waarop hij te werk ging; “Ik kan hoogstens zeggen dat ik mijn best heb gedaan, om uit het materiaal het beste te halen. Ik heb lang geaarzeld over de wijze waarop ik de gaten zou gaan invullen, om het verhaal begrijpelijk te maken voor het publiek. Uiteindelijk heb ik besloten dit zelf te vertellen met een voice-over, want dit leek mij het meest natuurlijke. Dus geen special effects of animatie of een andere manier. Alles is wel overwogen. Ik ben zelf best tevreden met wat we ervan gemaakt hebben, dus zeg maar de 2012-ploeg. Het is aan u te zeggen of het de moeite waard was.”

Extra’s: Naast een uiterst compleet overzicht van het oeuvre van Sluizer is er ook nog ruimte voor wat bonusmateriaal, vooral in de vorm van interviews.
· Interview George Sluizer (18:18) Te vinden op disc 4. Een interview met Sluizer, dat eerder in juni 2014 in Frankrijk werd opgenomen en verscheen op de Criterion Release van Spoorloos in datzelfde jaar. Sluizer haalt vele herinneringen op aan de productie, waaronder het verkrijgen van de rechten en de casting.
· Interview Johanna ter Steege (13:49) Te vinden op disc 4. Een interview met Ter Steege, dat eerder in juni 2014 in Amsterdam werd opgenomen en verscheen op de Criterion Release van Spoorloos in datzelfde jaar. Ter Steege bespreekt hoe zij benaderd werd voor de rol, haar aandeel en het succes van de film.
· Interview Ed Lachman (10:15) Te vinden op disc 10. Een interview met cinematograaf Edward Lachman. Natuurlijk is dit video-belgesprek een interessante toevoeging, alleen oogt de opname wat amateuristische en had het geen kwaad gekund om het beeld tijdens de opname even horizontaal te draaien.
· The Making-Off The Stoneraft (40:19) Te vinden op disc 13. Een uitgebreide making-off feature over deze Spaanstalige film van Sluizer uit 2002, waarin diverse cast- en crewleden voorbij komen en in alle informatie wordt voorzien.
· Filming over Boundaries (1:04:24) Te vinden op disc 13. George Sluizer: Filmen over grenzen; Een televisieportret van de gedreven Nederlandse filmmaker George Sluizer, gemaakt door Hans Heijnen, waarin nog maar eens onderstreept wordt dat Sluizer in zijn werk de Hollandse grenzen wil ontvluchten. Het toont Sluizer tevens als bergbeklimmer.
· Interview Matthijs van Nieuwekerk with George Sluizer (11:48) Te vinden op disc 13. Een interview met Sluizer afgenomen door Matthijs van Nieuwekerk tijdens het het ‘talkshow’ deel op het Nederlands Film Festival. Dit naar aanleiding van de Variety Cinema Militans Lecture, een lezing die Sluizer daar gaf waarin hij zijn visie op de toekomst van cinema in de huidige maatschappij gaf.
· Interview Shortzcutz George Sluizer (05:01) Te vinden op disc 13. Een verslag van het laatste interview met Sluizer op 16 september 2014, vier dagen voor zijn dood, in verband met de career award die hij ontving op januari 2014. Hierin is ook zijn dankspeech te zien.

George Sluizer Collected Works is een prachtig vormgegeven, oeuvre omvattende box van een man die bekend stond om zijn intensieve en perfectionistische stijl. Het is een stevige box, die zeker tegen een stootje kan. Omdat werkelijk alle producties van Sluizer hierin zijn opgenomen, biedt deze box voor veel mensen de kans om eindelijk kennis te maken met een hoop van zijn films die eerder vrij moeilijk te zien waren. Hiervoor overigens alle lof naar de makers, want rechtentechnisch ligt dit vaak erg lastig. Daarnaast zijn er meerdere interviews te bekijken met cast en crew en is ook de indrukwekkende documentaire Sluizer Speaks in de box opgenomen, waarin Sluizer zelf terugkijkt op zijn carrière. Voor de mensen die hechten aan high definition is het mooi dat box naast 13 dvd’s ook een Blu-ray bevat met daarop Joao and the knife, Spoorloos en Dark Blood. Als kers op de taart bevat de box een 128 bladzijden tellende boekwerk dat uitgebreid voorziet in allerhande achtergrondmateriaal. Het maakt deze Collected Works box een indrukwekkend eerbetoon, waar menig regisseur jaloers op zal zijn en wat er tevens voor zal zorgen dat Sluizers’ films meer dan ooit kunnen worden bekeken.

Met dank aan Just Entertainment voor het recensie-exemplaar.