Het is 1888 als de vioolbouwer Vedder te horen krijgt dat zijn huisje, dat gebouwd is tegenover het gloednieuwe centraal station van Amsterdam, moet wijken voor het nieuwe Victoria Hotel. Vedder probeert het onderste uit de kan te halen tijdens de onderhandelingen om zijn huis voor de hoogst mogelijke prijs te kunnen verkopen. Zijn neef Anijs, die in Hoogeveen woont, kent daarentegen andere problemen als hij zich als apotheker schuldig maakt aan ongeoorloofd medisch handelen. Hij zoekt naar een uitweg om zijn toekomst veilig te stellen en dat van een groep arme turfstekers die hij een reis naar Amerika belooft voor een betere toekomst. De twee neven besluiten de handen in elkaar te slaan om het plan te laten slagen, maar komt in dit geval hoogmoed voor de val?

Als regisseur Joram Lürsen in 1999 het boek Publieke Werken van Thomas Rosenboom leest raakt hij meteen enthousiast om de klassieker van de Nederlandse literatuur naar het witte doek te brengen. Helaas vist Lürsen naast het net voor de rechten en dus belandt zijn droomproject voor dat moment in de koelkast. Het project komt echter in de jaren die volgen niet van de grond en dus vloeiden de rechten weer automatisch terug naar zijn eigenaar. Hierdoor kreeg Lürsen een tweede kans die hij met beiden handen aangreep. En met resultaat!

Nederlandse films krijgen vaak de term ‘knullig’ mee als het gaat om producties die een historische gebeurtenis als uitgangspunt hebben. Publieke Werken rekent met die stelling in één klap af. De film oogt in al zijn facetten als een grote speelfilm die we in Nederland niet vaak voorbij zien komen. Zo is het haast wonderbaarlijk te noemen hoe het Lürsen en zijn team is gelukt om het Amsterdam van 1888 tot leven te wekken. Iets wat overigens niet alleen te danken is aan de prima visuele effecten die uit de computer zijn komen rollen maar ook aan de aankleding van de sets die tot in de kleinste puntjes zijn verzorgd. Het is overduidelijk dat de film is gemaakt door mensen met veel liefde voor het literaire werk van Thomas Rosenboom. Daarnaast is ook de werkelijk prachtige en ingetogen soundtrack van Merlijn Snither zeker het vermelden waard gezien deze de film precies op de juiste momenten van emotie weet te voorzien waarmee de scènes nog krachtiger worden dan ze al zijn.

Wie het boek gelezen heeft is bekend dat het hier een dikke pil betreft van maar liefst 500 bladzijden. Een schier onmogelijke opgave om dat in zijn geheel te vertalen naar een film van twee uur, maar toch is scenarist Frank Ketelaar er in geslaagd om de essentie van het boek overeind te houden. In zijn versie kort hij juist die zaken in of laat hij deze vakkundig weg die het verhaal enigszins in de weg zouden kunnen zitten. Daarnaast zorgt de sublieme montage er tevens voordat de parallelle verhaalstructuur van het boek prima naar het witte doek wordt gebracht zonder de kijker te verliezen in onnodige zaken of warrige wisselingen tussen bepaalde scenes. De enige kanttekening die hierbij gemaakt kan worden is de moeite die Lürsen lijkt te hebben om zijn film af te sluiten. Daar waar het boek wat abrupter tot een einde komt, kiest Lürsen ervoor om de boel nog iets meer te rekken. Waarom is niet geheel duidelijk, want het zijn juist die laatste minuten van de film die beter achterwege gelaten hadden kunnen worden om ook iets aan de eigen interpretatie van de kijker over te laten.

Publieke Werken is een meesterwerk van eigen bodem die alles in zich heeft om uit te groeien tot een waarlijke klassieker. Scenarist Frank Ketelaar weet met zijn strakke scenario het boek van Thomas Rosenboom op fantastische wijze te vertalen naar een film van twee uur. Daarnaast is de film door regisseur Joram Lürsen overduidelijk met veel liefde naar het witte doek is gebracht. Alles aan de film lijkt te kloppen en neemt de kijker dan ook moeiteloos mee naar het Nederland van 1888. Publieke Werken is dan ook een film die je absoluut gezien moet hebben!