Als een Hongaars-Joodse gevangene is Saul Ausländer onderdeel van het Sonderkommando in het vernietigingskamp in Auschwitz-Birkenau. Afgezonderd van de rest van het kamp leveren deze ‘geheimdragers’ maandenlang werk tot het noodlot hun wacht. Tijdens zijn werkzaamheden in de gaskamers denkt Saul zijn zoon te herkennen in het lijk van een jongetje. Terwijl de andere leden van het Sonderkommando een plan smeden om in opstand te komen, probeert Saul het jongetje te redden van de verbrandingsovens en een rabbi te vinden om hem volgens Joodse traditie te begraven en zijn laatste eer te bewijzen.

28 februari jongstleden, de nacht waarin de belangrijkste filmprijzen van het jaar werden uitgereikt, de Oscars. Vooraf leek bijna niemand er nog aan te twijfelen dat ‘Saul fia’, de titel waaronder de film internationaal werd uitgebracht, er met het beeldje voor Beste Buitenlandse Film vandoor zou gaan. En zo geschiedde. Het was de ultieme beloning voor de Hongaarse film met het beperkte budget van slechts 1,5 miljoen dollar. Een budget dat er lange tijd niet kwam vanwege de aparte benadering van het filmmaken en de onervarenheid van regisseur Laszlo Nemes. Samen met cameraman Erdély en productiedesigner Rajk stelde Nemes zijn eigen regels op voor het maken van deze film. Zo kwamen zij overeen dat de film niet mooi of aantrekkelijk mocht ogen, iets dat misschien niet zo lastig lijkt als je je bedenkt dat Son of Saul een realistische kijk geeft op het leven in het vernietigingskamp in Auschwitz-Birkenau.

De keuze om de film te schieten in een 4:3 beeldformaat onderstreept daarnaast de beklemmende sfeer in het kamp. Het kleine beeld wordt daarbij ook nog eens voor een groot gedeelte opgevuld met het aanzicht op enkel en alleen de hoofdpersoon, waarbij de rest met regelmaat bestaat uit onscherpe beelden. Het maakt dat de debuterende hoofdrolspeler Géza Röhrig, in het dagelijks leven poëet en voor het eerst na een periode van bijna dertig jaar weer voor de camera, nagenoeg in iedere scene in beeld is. Hij doet dit overigens met verve en het maakt benieuwd of dit de rol is waardoor hij wellicht aan een tweede jeugd van zijn acteercarrière kan beginnen. Pas aan het einde van de film zien we iets meer van het leven buiten de kampmuren als de opstand uitbreekt, maar ook dan wordt weer duidelijk dat de overlevingsdrang van de mens groot is.

Wat verder opvalt is dat de film mag leunen op een werkelijk fenomenaal geluidsspoor dat vooral suggestief werkt, iets wat goed naar voren komt in de openingsscène in de gaskamer. Dat de film gefilmd werd in 28 dagen waarna sound design vervolgens 5 maanden besteedde aan het geluidspoor zegt dan ook genoeg betreft de energie die hierin is gestoken. Naast geluid is de muzikale omlijsting zo minimaal dat deze schittert door afwezigheid. Son of Saul presenteert de kijker de Holocaust volgens de belevingswereld van Saul. We horen en zien dan ook niet meer dan hij hoort en ziet. Het zorgt voor een memorabele filmervaring waarbij de kijker nooit het hele beeld krijgt van de situatie van de hoofdpersoon. Vast staat in elk geval wel dat de wijze waarop Nemes de zware materie rond een vernietigingskamp toch weet te presteren met een originele draai en ervoor zorgt dat zijn volgende project er eentje is om naar uit te kijken.

Extra’s: Extra’s: Naast de hoofdfilm bevat de Blu-ray enkele interessante extra’s. Zo is er een verwijderde scène van twee minuten te zien, die op zich weinig toevoegt aan de film zelf. Dit is anders met de korte film Türelem. In een klein kwartier zien we ondanks een totaal ander onderwerp een duidelijke stijloefening voor Son of Saul. Daarnaast is het mogelijk de film te bekijken voorzien van een zeer informatieve commentaartrack, ingesproken door regisseur László Nemes. Enige kanttekening hierbij is dat deze in de Franse taal is, voorzien van Nederlandse ondertiteling. Het geheel wordt afgesloten met trailers van Das Weisse Band, Timbuktu en Amour.

Son of Saul biedt een indrukwekkende kijkervaring, terwijl de manier waarop de Holocaust getoond wordt er tegelijk voor zorgt dat de film allesbehalve prettig is om naar te kijken. Het geluidspoor is indrukwekkend te noemen en als je de ogen sluit is het soms bijna eng realistisch. De makers zijn namelijk op alle fronten geslaagd om een realistische film te maken over het leven in een vernietigingskamp, waarbij de keuze om de focus letterlijk en figuurlijk op één persoon te leggen een gouden greep blijkt. Het zorgt echter niet voor een toegankelijke film, waarbij het een geluk is dat de film die Oscar mocht ophalen en zodoende waarschijnlijk nog meer dan eerder de aandacht krijgt die het verdient.

Met dank aan Cinéart Nederland voor het recensie-exemplaar.