De jonge, knappe en rijke magnaat David Aames kan alles krijgen wat zijn hart begeert. Nadat zijn ouders op jonge leeftijd overleden, erfde hij 51% van de aandelen van zijn vader bedrijf. Hij heeft een reputatie als ladies-man, wat ervoor zorgt dat hij zijn aandacht meer dan eens niet volledig op zijn bedrijf richt. Dat verandert als hij tijdens een feestje door zijn vriend Brian word voorgesteld aan Sofia, de vrouw van zijn dromen. Hij denkt dat hij met haar het ontbrekende stukje gevonden heeft, maar een beslissend treffen met een jaloerse minnares brengt David’s leven plotseling uit zijn baan. Zowel geestelijk als fysiek verminkt belandt David in een achtbaan van romantiek, seks, verdenkingen en dromen.

Na het Amerikaanse debuut van Alejandro Amenábars’ Abre los ojos op het Sundance Film Festival, nam Tom Cruise samen met zijn zakenpartner Paula Wagner een optie op een Amerikaanse remake van de film. Het was de eerste remake waar Cruise zich aan waagde. Het verschil met eerdere aanbiedingen was dat die films altijd teveel verbonden waren met de cultuur of plaats, waar de film ook vandaan kwam. Wat dat betreft had Abre los ojos een universeler verhaal. In plaats van de originele titel simpelweg te vertalen naar Open Your Eyes, werd er gekozen voor Vanilla Sky; een verwijzing naar de lucht zoals deze geschilderd werd door Claude Monet, specifiek in zijn The Seine at Argenteuil, dat ook in de film te zien is. Het scenario werd geschreven door Cameron Crowe, die ook de regie op zich nam en zich hiermee herenigde met Cruise, met wie hij eerder het succesvolle Jerry Maguire filmde.

Waar Cruise vandaag de dag vooral bekend is van de Mission: Impossible-films, waarvoor hij steeds extremere stunts lijkt te doen, is Vanilly Sky een film uit een fase van zijn oeuvre waarin hij zich meer op dramatische rollen focuste. Na Jerry Maguire volgde Eyes Wide Shut en Magnolia en Vanilla Sky sluit mooi aan op dat rijtje, een tijd waarin Cruise acteerde op de toppen van zijn kunnen. Toch moeten we wel constateren dat zijn personage alhier een weinig ‘likable’ persoon is. Het is een narcistische eikel. Hij wordt geflankeerd door Cameron Diaz als de knappe, maar wanhopige Julie Gianni, die hem continu als een loops teefje achterna loopt. Interessanter en speelser is de rol van Penélope Cruz, die hier haar personage uit Abre los ojos opnieuw speelt. In verdere bijrollen zien we onder andere Jason Lee als Davids’ beste vriend Brian en Kurt Russell als zijn psychiater.

Vanilla Sky werd destijds niet al te positief ontvangen. Aan de kassa was de film zonder meer een succes, maar de ambitieuze mix van genres werd bestempeld als een onsamenhangende warboel. En ook Cruise kreeg het voor zijn kiezen. Zijn vertolking mist diepgang en het is (en blijft) lastig om sympathie te voelen voor zijn narcistische personage. En ook als we de film zetten tegen het origineel moeten we erkennen dat het origineel zonder meer de betere film is. Toch bewandelen de film grotendeels hetzelfde pad, al maakte Crowe richting het einde soms net even wat andere keuzes. Toch heeft de film over de jaren een cultstatus verworven. Ruim 20 jaar na de release kunnen we gerust stellen dat de film een fascinerende mind fuck is, waarbij je continu bij de les dient te blijven. Het is intrigerend hoe een man alles lijkt te hebben, denkt dat hij alles kan hebben, daarvoor ook de middelen krijgt en toch verliest. Of niet.

Extra’s: Dit betreft een wat vreemde heruitgave. Veel van Tom Cruise zijn oude films worden namelijk uitgebracht op 4K UHD, maar in Nederland Vanilla Sky verschijnt enkel op Blu-ray. Ook is er geen enkel spoor van bonusmateriaal. Dat terwijl eerdere Blu-ray uitgaves ruim voorzien waren met featurettes, verwijderde scènes en een alternatief einde. Vreemd.

Vanilla Sky intrigeert en weet de volledige aandacht van de kijker op te eisen om alles te ontdekken wat de film te bieden heeft. Het is een film die je gerust meermaals kan kijken. Toch zullen tegenstanders van Cruise de nodige moeite hebben met de film, iets waar je ze amper ongelijk in kan geven. Het is niet voor niets dat de film ook al weleens werd bestempeld als angstaanjagend openhartige manifestatie van het kosmische narcisme van diens hoofdrolspeler. Er is eigenlijk geen speld tussen te krijgen. Na Jerry Maguire en Almost Famous was het de eerste film van Crowe waarop ook de nodige kritiek werd geuit. Toch valt er genoeg te genieten aan de film. Zo is de opening op een verlaten Times Square een prachtig voorbeeld van de ijzersterke cinematografie die de vervormde werkelijkheden in de film zeer goed onderstrepen. Ook levert Diaz hier een van haar beste rollen af. Het maakt Vanilla Sky tot een film die zeker niet zonder meer heel goed is te noemen, maar wel tot een film die ook ruim 20 jaar na dato zorgt voor een gesprek en de kijker bezig zal houden.

Met dank aan Dutch FilmWorks voor het recensie-exemplaar.