Toen Ian Fleming in 1953 met Casino Royale zijn eerste James Bond-roman uitbracht kon hij nooit vermoeden dat dit het begin zou zijn rond een mediafranchise rondom de gelijknamige fictieve geheimagent van de Secret Intelligence Service. Na zijn overlijden in 1964 werden niet alleen de Bondromans voortgezet, ook werden de verhalen bewerkt tot hoorspelen, strips en videospellen. Het allerbelangrijkste zijn natuurlijk de films, die tezamen uitgroeiden tot een van de succesvolste filmreeksen aller tijden. 2 april zou de eigenlijke releasedatum zijn van No Time To Die, alweer de 25ste film in de reeks. Het is een jubileum dat uitgesteld diende te worden als gevolg van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). De nieuwe beoogde releasedatum in Nederland is nu 12 november 2020 en dat geeft ons mooi de kans om nog eens terug te blikken naar de eerdere avonturen van onze geliefde geheimagent, waarbij we natuurlijk aftrappen met de film waar het in 1962 allemaal mee begon; Dr. No.

De rechten

Nog voordat er sprake was van een verfilming werd er flink gevochten om de rechten hiervoor. Harry Saltzman was uiteindelijk de gelukkige om deze te bemachtigen, maar ook Albert R. “Cubby” Broccoli had het op de rechten voorzien. Het leidde uiteindelijk tot een samenwerkingsverband om de films te maken. Samen gingen ze op zoek naar een filmstudio om de films onder te brengen, maar diverse Hollywood-studio’s hadden geen interesse; of ze vonden de verhalen te Brits, of ze vonden ze te seksueel getint. Uiteindelijk werd in United Artists de benodigde partner gevonden, waarop Saltzman en Broccoli twee bedrijven oprichtte; Danjaq, om de rechten onder te brengen, en Eon Productions, om te de films te produceren. Aanvankelijk hadden Saltzman en Broccoli Thunderball op het oog als eerste film, de achtste Bond-roman, maar een lopend juridisch geschil tussen Ian Fleming en co-auteur Kevin McGlory stond dit in de weg. Als gevolg hiervan werd besloten tot de verfilming van Dr. No. Een schot in de roos aangezien de film uitkwam tijdens de Cubacrisis.

Op zoek naar Bond

De volgende stap in het proces was een scenario. Hiervoor werden Richard Maibaum en zijn vriend Wolf Mankowitz benaderd, vooral omdat de laatste ook een aandeel had in het samenbrengen van Saltzman en Broccoli. Hun script werd echter afgekeurd, vooral omdat men niet tevreden was over de weergave van Dr. No. Na het vertrek van Mankowitz ondernam Maibaum een nieuwe poging, wat verder werd bijgeschaafd door Johanna Harwood en Berkely Mather. Met een script op zak werd de zoektocht naar een hoofdrolspeler gestart. Broccoli en Saltzman hadden in eerste instantie hun pijlen gericht op Cary Grant, maar haakten af omdat Grant zich enkel wilde binden voor één film. Diverse acteurs passeerden vervolgens de revue, waaronder ene Roger Moore. Deze werd te jong (en zelfs te knap) bevonden. Althans, voor dat moment. Uiteindelijk kwamen ze terecht bij de toen 32-jarige Schot Sean Connery, die de producenten voor zich wist te winnen met zijn macho houding.

De casting

Toch was het niet Connery alleen die zorgde dat Bond zo naar het scherm werd gebracht zoals we hem vandaag de dag kennen uit de films. Regisseur Terence Young had hier een groot aandeel in. Hij was verantwoordelijk voor de kenmerkende humor en hij was het die Connery meenam naar zijn kleermaker en kapper en hem introduceerde in de hem bekende ‘high life’ van Londense restaurants, casino’s en vrouwen. Young was met zijn levensstijl dan ook de aangewezen man om Bond verder te vormen. Voor de rol van de schurk uit de titel had Fleming zelf Noël Coward op zijn wensenlijst, maar die sloeg het aanbod af. Later wilde hij Christopher Lee aandragen, maar toen bleek dat de producenten Joseph Wiseman al getekend hadden. Als eerste liefje werd Eunice Gayson gecast als Sylvia Trench, waarmee zij officieel de eerste Bond-girl is, een rol die zij in From Russia with Love zou herhalen. Toch zal voor de meeste Ursula Andress bekend staan als de eerste echte Bond-girl, een status die zij vooral dankt aan haar introductie waarbij zij in bikini uit het Caraïbische water komt lopen.

De Bond familie

Naast dat Sean Connery voor vijf films werd vastgelegd en men zich verzekerde van de juiste regisseur, is Dr. No ook het begin van een lange samenwerking met diverse andere cast- en crewleden. Voor de camera zijn daar natuurlijk Bernard Lee en Lois Maxwell als M en Miss Moneypenny, maar ook achter de camera groeiden diverse mensen van het eerste uur uit tot vaste waarden en samen zorgden zij voor een combinatie van factoren waar de reeks bekend om werd. Zo is er het revolutionaire setdesign van Ken Adam, die met zijn larger than life sets zelfs zijn collega’s omver wist te blazen. Maurice Binder maakte hier op zijn beurt zijn eerste van uiteindelijk 16 aantitelingen, later bekend om het schaduw gebruik van ogenschijnlijk blote dames, maar hier vooral kleurrijk. Bob Simmons was stuntcoördinator bij zijn eerste van vele Bond-films tot zijn dood in 1987. En dan is er natuurlijk nog de kenmerkende thema muziek, geschreven door Monty Norman en gearrangeerd door John Barry, waarvan de laatste uiteindelijk voor nog elf films de muziek zou componeren. Allen mensen die al vroeg werden verbonden aan de alsmaar groeiende Bond familie.

Het verhaal

Zoals veel van de Bond-films draait het verhaal om een lid van de geheime organisatie SPECTRE (SPecial Executive for Counter-intelligence, Terrorism, Revenge, and Extortion); Dr. Julius No. Hij is de eigenaar van een bauxiet-mijn op een zwaar beveiligd eiland genaamd Crab Key, waarvan hij lanceringen op Cape Canaveral saboteert. Toch zien we Dr. No pas laat in de film in persoon. De film begint met de verdwijning van John Strangways, hoofd van het Britse MI6 kantoor op Jamaica. Bond wordt richting het Caribische eiland gestuurd, waar hem een warm onthaal wacht. Hij wordt bijgestaan door CIA-agent Felix Leiter en de lokale bootman Quarrel als zij stuiten op rotssamples van het eiland Crab Krey; een kunstmatig eiland van de mysterieuze Dr. No. Navraag bij Professor Dent, een vriend van Strangways, leert dat er niets bijzonders met de samples aan de hand was. Als Bond echter ontdekt dat de samples radioactief blijken te zijn, onderneemt hij de risicovolle reis naar het eiland dat bewaakt wordt door een vuurspuwend monster. Bij aankomst op het eiland ontmoet hij de aantrekkelijke Honey Ryder.

Leuke feitjes

· Bij de bekende gunbarrel-scène uit de film zien we niet Sean Connery, maar stuntman Bob Simmons. Connery deed de scène pas vanaf Thunderball zelf.
· Een aantal stemmen van actrices in de film zijn nagesynchroniseerd, waaronder Bondmeisje Honey Ryder. Zij werd opnieuw ingesproken door Nikki van der Zyl.
· In eerste instantie heeft Bond een Baretta als vuurwapen en niet zijn bekende Walter PPK. Deze krijgt hij later in de film uit handen van major Boothroyd, een verwijzing naar Geoffrey Boothroyd, een wapenexpert die met Fleming samenwerkte tijdens de Tweede Wereldoorlog.
· In de eetkamer van Dr. No staat Bond even stil bij een portret van de Hertog van Wellington, geschilderd door Francisco Goya. Een grapje van de makers, want het schilderij werd in werkelijkheid gestolen voor de film gemaakt werd. Overigens werd het schilderij in 1965 weer terug gevonden.
· De muziek voor de opening is een calypso versie van Three Blind Mice, voorzien van nieuwe tekst voor de film. Later in de film horen we diverse versies van Under the Mango Tree en het catchy Jump Up van Byron Lee & the Dragonaires.
· In de film maakt Bond gebruik van een Chevrolet Bel Air uit 1957 en een Sunbeam Alpine. Beide auto’s bevatten geen gadgets, een traditie die pas in Goldfinger werd gestart.
· Sylvia Trench is de eerste Bondgirl in de film. Oorspronkelijk was het plan dat ze steeds terug zou keren in de vervolgfilms. Door het succes met Ursula Andress liep het anders en verder dan een terugkeer in From Russia with Love kwam het niet.

Het begin van groot succes

Direct na de première van de film, op 5 oktober 1962 in het London Pavilion, werd de film met gemengde reacties onthaald. Zo noemde het Vaticaan de film “een gevaarlijke mix van geweld, vulgariteit, sadisme en seks”. Anderzijds waren er ook recensenten die niet bekend waren met het werk van Fleming of hier ronduit een afkeer tegen hadden. In de jaren die volgde won de film echter terrein en werd de film steeds populairder. In tegenstelling tot de critici was de film bij het publiek wel vrijwel direct een doorslaand succes. Het zorgde er mede voor dat het budget van rond de 1 miljoen dollar werd verzesvoudigd en Dr. No de blauwdruk werd voor de films die zouden volgen. Ondanks dat men van plan was om meerdere films te produceren rond de geheimagent, was Dr. No nog niet voorzien van het hoopvolle ‘James Bond Will Return In…’ aan het einde van de credits. Door het financiële succes van Dr. No kreeg een vervolg al snel groen licht van United Artists. Hiervoor nam men From Russia with Love als basis, volgens Life Magazine een van de tien favoriete boeken van de toenamige president John F. Kennedy. Je leest er alles over in het volgende artikel in deze rubriek.