De weg naar No Time To Die | From Russia with Love

Toen Ian Fleming in 1953 met Casino Royale zijn eerste James Bond-roman uitbracht kon hij nooit vermoeden dat dit het begin zou zijn rond een mediafranchise rondom de gelijknamige fictieve geheimagent van de Secret Intelligence Service. Na zijn overlijden in 1964 werden niet alleen de Bondromans voortgezet, ook werden de verhalen bewerkt tot hoorspelen, strips en videospellen. Het allerbelangrijkste zijn natuurlijk de films, die tezamen uitgroeiden tot een van de succesvolste filmreeksen aller tijden. Afgelopen 2 april was de eigenlijke releasedatum van No Time To Die, alweer de 25ste film in de reeks. Het is een jubileum dat uitgesteld diende te worden als gevolg van de uitbraak van het coronavirus (COVID-19). De nieuwe beoogde releasedatum in Nederland is nu 12 november 2020 en dat geeft ons mooi de kans om nog eens terug te blikken naar de eerdere avonturen van onze geliefde geheimagent, waarbij we de weg vervolgen met de tweede film; From Russia with Love.

Groen licht

Na het financiële succes van Dr. No gaf United Artists vrij snel groen licht voor de tweede Bond-film, waarvoor de studio niet alleen Eon Productions een verdubbeling van het budget van Dr. No beschikbaar stelde, maar ook Sean Connery beloonde met een stevige bonus van 100.000 dollar bovenop zijn gage van 54.000 dollar. Aangezien president John F. Kennedy Ian Flemings’ boek From Russia with Love had genoemd als een van zijn tien favoriete boeken in Life Magazine, besloten producenten Broccoli en Saltzman het ijzer te smeden toen het heet was. Opvallend genoeg zou het later de laatste film blijken die Kennedy zag in het Witte Huis voordat hij afreisde naar Dallas. Voor de film kon men grotendeels een beroep doen op dezelfde crew, al waren er wat uitzonderingen. Zo had Ken Adam, die had gezorgd voor het verbluffende setdesign van Dr. No, zich verbonden aan Kubricks’ film Dr. Strangelove. En ook Maurice Binder, de maker van de kleurrijke aantiteling, keerde niet terug omdat hij overhoop lag met de producenten. Hij zou pas bij Thunderball terugkeren. Hij werd vervangen voor Robert Brownjohn, die een traditie startte door de credits te projecteren op lichamen van vrouwen; iets waar Binder laten de vruchten van zou plukken.

Het schrijfproces

Waar Flemings’ boek ui 1957 een echte Koude Oorlog thriller was, werd voor de film de Sovjet undercovereenheid SMERSH vervangen voor misdaadsyndicaat SPECTRE. Eigenlijk vooral om controversiële ondertonen te vermijden. Oorspronkelijk hadden de producers Len Deighton op het oog als scenarioschrijver, maar omdat hij te weinig vorderingen maakte werd hij vervangen door Johanna Harwood en Richard Maibaum; de schrijvers van het script voor Dr. No. Uiteindelijk verliet ook Harwood het project, omdat ze moeite had met het constante herschrijven van haar werk door regisseur Terence Young, die steeds meer ideeën verwerkte die niet eens aanwezig waren in het originele werk van Fleming. Maibaum bleef wel aan en hij zorgde zelfs nog voor de nodige aanpassingen terwijl de film al gedraaid werd. Zo zorgde hij ervoor dat Red Grant een aandeel kreeg in Istanboel, vlak voor de crewde afreisde naar Turkije. Ook schreef Maibaum op het laatste moment nog twee achtervolgingscènes, één met een helikopter en één met speedboten, en verplaatste hij het eindgevecht tussen Bond en Klebb van Parijs naar Venetië.

De casting

Na een intensieve zoektocht naar James Bond voor Dr. No was dat juist een zekerheid voor de eerste paar vervolgfilms; Connery had een deal getekend voor vijf films. Lastiger was de invulling van Bondgirl Tatiana Romanova. Diverse dames uit verschillende landen werden getest, maar uiteindelijk werd Daniela Bianchi, tweede bij de Miss Universe-verkiezing van 1960, gecast. Naar verluidt op voorspraak van Connery. De scène waarin Bond haar aantreft in zijn bed in het hotel werd gebruikt als screentest. Het zou achteraf opnieuw het begin van een traditie blijken, gezien zowel beoogde Bondacteurs als latere Bondgirls deze scène moesten spelen om de producenten te overtuigen. De Griekse actrice Katina Paxinou werd overwogen voor de rol van Rosa Klebb, maar toen zij niet beschikbaar bleek werd de Oostenrijkse zangeres Lotte Lenya gecast. Voor de rol van Kronsteen werd Vladek Sheybal gecast, een acteur met markante kop die ondanks zijn relatief kleine aandeel toch bijbleef bij de kijker. De Mexicaanse acteur Pedro Armendáriz werd door collega regisseur en vriend John Ford aangedragen bij Young om Kerim Bey te spelen, het hoofd van MI6 Station T in Istanboel.

De opnames

De film speelt zich grotendeels af in Istanboel, Turkije. Het resulteerde in prachtige opnames in de toenmalige kathedraal Hagia Sophia en de Basilica Cisterne; een zesde-eeuwse ondergrondse wateropslagplaats. Het MI6 kantoor in Londen, de trainingsscènes van SPECTRE, de hotelopnames in Venetië en sommige van de binnenopnames op de Oriënt-Express werden echter niet op lokatie gefilmd, maar in de Pinewood Studios. Voor de treinreis, die zich in de film afspeelt in Oost-Europa, reisde men af naar Schotland en Zwitserland. De eindscènes werden gefilmd in Venetië. De makers kwamen door het vele filmen op lokatie alleen wel in de problemen; om in aanmerking te komen voor het Britse filmfonds moest namelijk minimaal 70% van de film zijn opgenomen in Groot Brittanië. Er werd hierop besloten om de opnames in het zigeunerkamp, die gepland waren in het Topkapıpaleis, ook te filmen in de Pinewood Studios. Een ander probleem tijdens de opnames was het toenemende ongemak van Armendáriz. Na uitgebreid onderzoek werd hij gediagnosticeerd met inoperabele kanker. Vastbesloten om zijn rol te spelen werden zijn opnames naar voren gehaald in het opnamesschema. Hoewel hij zichtbaar pijn leed, bleef hij zo lang mogelijk werken. Toen hij uiteindelijk niet meer kon werken, keerde hij terug naar huis waar hij zelfmoord pleegde.

Het verhaal

In de film heeft schaakmeester Kronsteen voor SPECTRE een plan beraamd om niet alleen een Lektor te bemachtigen, een Russische decoderingsmachine, maar ook wraak te nemen voor de dood van Dr. No. De uitvoering van het plan wordt overzien door Rosa Klebb, het naar SPECTRE overgelopen operatiehoofd van SMERSJ. Zij rekruteert niet alleen Tatiana, om Bond te verleiden, maar ook Red Grant om Bond uit te schakelen. Als MI6 ter ore komt dat zij een Lektor kunnen bemachtigen met behulp van de overgelopen Tatiana, sturen zij Bond naar Turkije om haar te assisteren. In Turkije aangekomen neemt Bond contact op met Ali Kerim Bey, hoofd van het plaatselijke MI6-station, die Bond uitlegt dat het vrij normaal is dat zijn agenten en Bulgaren in dienst van de KGB elkaar schaduwen. Grant vermoordt echter een van de Bulgaren om een aanslag op Kerim Beys hoofdkwartier uit te lokken. SPECTRE weet hiermee de Britten en de Russen handig tegen elkaar uit te spelen, wat uiteindelijk de opmaat is voor een vlucht van Bond, Kerim en Tatiana met de Oriënt-Express richting Venetië nadat zij de Lektor hebben bemachtigd. Hierbij worden ze op de hielen gezeten door Grant, die namens SPECTRE zo zijn eigen agenda heeft.

Leuke feitjes

· Toen Peter Burton niet beschikbaar bleek om zijn rol van Majoor Boothroyd te herhalen, werd Welshman Desmond Llewyn gecast. Hij wordt in de film niet bij naam genoemd, al wordt hij wel geïntroduceerd als een werknemer van Afdeling Q. Llewyn zou vanaf From Russia with Love tot zijn dood in 1999 in iedere volgende Bondfilm te zien zijn.
· Ondanks dat Bianchi direct nadat bekend was dat zij gecast was als Tatiana gestart was met het nemen van Engelse les, werd haar stem nagesynchroniseerd door de Britse toneelspeelster Barbara Jefford.
· Ondanks dat hij niet zichtbaar in beeld is wordt Blofeld hier gespeeld door Anthony Dawson, beter bekend als professor Dent uit Dr. No. Op de credits staat achter de rol van Blofeld echter een vraagteken.
· De helikopter achtervolging in de film is geïnspireerd op de achtervolging in Hitchcocks’ North by Northwest en werd op het laatste moment toegevoegd aan het script om meer actie aan de film toe te voegen.
· Op 6 juli 1963 crashte een helikopter met aan boord regisseur Terence Young, art director Michael White en een cameraman, waarop alle betrokkenen maar nipt wisten te ontsnappen aan de dood. Young stond de gehele dag echter gewoon achter de camera alsof er niks was gebeurd.
· Door het geschuif in het opnameschema wegens de ernstig zieke Armendáriz kwam men tijdens het editten in de knoei met de rewrites van Berkeley Mather. Hunt en Young kwamen namelijk met het op zich uitstekende idee om de training van Grant te verplaatsen tot voor de credits. Hiervoor moest echter wel op uiterst creatieve wijze het dialoog van Lotte Lenya bij de briefing van Blofeld deels opnieuw worden opgenomen.

Kassucces

Het aanzienlijke succes van Dr. No werd met From Russia with Love flink overtroffen. De film kostte met 2 miljoen dollar dan wel het dubbele, maar er werd met 79 miljoen maar liefst 20 miljoen meer opgehaald dan een jaar eerder met Dr. No. De film werd geprezen als vlijmscherpe, levendige Koude Oorlog thriller met meerdere opwindende actiescènes. Door veel mensen wordt de film dan ook niet voor niets gezien als beste Bondfilm aller tijden. Het zal vooral gelden voor mensen die houden van de rauwere Bond, waar Bond vanaf Goldfinger toch wat meer cartooneske trekjes kreeg. Toch is From Russia with Love met zijn actie, gadgets en vrouwen een voorproefje van de later veelbeproefde formule. Voor het eerst sluit de film zijn credits af met de melding dat de film niet het einde betekent van de avonturen van James Bond en hij terugkeert in Goldfinger. Het zou een film worden die veel filmkenners zien als de invloedrijkste uit de hele reeks en ook commercieel vormde Goldfinger een duidelijk hoogtepunt in de serie. Je leest er alles over in het volgende artikel in deze rubriek.

In de rubriek De weg naar No Time To Die verscheen eerder een artikel over: #01 Dr. No

9 april, 2020

Meepraten over dit artikel

Geef een reactie