De Hongaarse Holocaustoverlevende en Bauhaus-opgeleide architect László Tóth emigreert naar de Verenigde Staten, onzeker over hun lot wordt hij gedwongen gescheiden van zijn vrouw Erszsébet en zijn verweesde nichtje Zsófia. In de jaren die volgen probeert László een leven op te bouwen, waarbij hem de helpende hand geboden word door zijn neef Attila. Deze biedt hem een baan aan in zijn meubelbedrijf, en de twee worden al snel benaderd door Harry Lee Van Buren, die zijn vader, de rijke industrieel Harrison Lee Van Buren, wil verrassen met een gerenoveerde bibliotheek in zijn landhuis nabij Doylestown, Pennsylvania. De wereld lijkt László toe te lachen, maar dat verandert al snel als de vrouw van Attila haar minachtig voor László uitspreekt en Harrison woedend is over de onverwachte renovatie en daarop de mannen niet alleen ontslaat, maar ook weigert te betalen.

In 2018 was schrijver-regisseur Brady Corbet verantwoordelijk voor Vox Lux, een gebrekkig muzikaal drama dat enkel staande bleef door een zelfverzekerde Natalie Portman. Niet bepaald een man waarvan je vervolgens een film als The Brutalist verwacht. Gamechanger lijkt dit geval het feit dat de film dicht bij zijn hart en familiegeschiedenis ligt. Zo heeft Corbet een lange geschiedenis met architectuur, wat hij meekreeg van zijn oom waar hij als kind vaak kwam. De titel verwijst dan ook naar het brutalisme, een stroming binnen de architectuur die is ontstaan vanuit het modernisme, veelal gekenmerkt door grote blokachtige structuren van ruw onafgewerkt gewapend beton of metselwerk. In de film schetst Corbet, overigens samen met mede schrijfster en partner Mona Fastvold, een parallel tussen de artistieke ervaring en de immigrantenervaring.

Ondanks dat de László uit de film nooit echt bestaan heeft, werd het personage gebaseerd op twee grote Joodse Hongaarse architecten: Marcel Breuer en Ernö Goldfinger. Dat het historisch epos toch veel raakvlakken heeft met de werkelijkheid is daarnaast te danken aan uitgebreid onderzoek van Corbet en Fastvold, die veel van hun eigen ervaringen als immigranten in de film stopten. De hoofdrol wordt gespeeld door Adrien Brody, die voor de rol voor de tweede maal een Oscar mocht ophalen nadat hij deze eerder won voor de vertolking van de Poolse pianist Wladyslaw Szpilman in The Pianist, opvallenderwijs ook een verhaal over een Holocaustoverlevende. Zijn vertolking is verbluffend te noemen, waarbij hij overigens sterk wordt gesteund door een excellerende Guy Pearce als rijke industrieel Harrison Lee Van Buren en Felicity Jones als zijn vrouw Eszsébet Tóth.

The Brutalist is ook op techologisch vlak zeer interessant te noemen. Zo werd de film gefilmd met VistaVision, een breedbeeldvariant van het 35mmfilmformaat dat in 1954 werd ontwikkeld door technici bij Paramount Pictures. VistaVision was korte tijd zeer populair, maar verdween begin jaren 60 al snel weer uit beeld met het verschijnen van fijnkorreligere filmsoorten. Toch sluimerde VistaVision door, waarbij het vooral geliefd werd voor special effects-opnamen. VistaVision creëert namelijk een breder gezichtsveld met een hogere resolutie. Ideaal voor zijn The Brutalist vond Corbet, waarbij VistaVision in combinatie met Leica-S-lenzen volledig recht doet aan foto’s van architectuur waarbij men lenzen gebruikt om de hoeken en onvervormde lijnen van de gebouwen zo natuurgetrouw te tonen. En The Brutalist zet een trend, want ook Paul Thomas Anderson nam zijn One Battle After Another op in VistaVision, evenals Yorgos Lanthimo met zijn Bugonia en Alejandro González Iñárritus’ nog titelloze film met Tom Cruise in de hoofdrol. Allemaal zeer interessant voor de liefhebber van de technische kant van het filmmaken natuurlijk.

De film is een lust voor het oog en werd gefilmd door cameraman Lol Crawley, die daarbij mocht leunen op de sublieme ontwerpen van productiedesigner Judy Becker. Toch is The Brutalist meer dan alleen op technisch vlak een geslaagde film. De prachtige soundtrack van componist Daniël Blumberg, die een bijzonder prominenten rol speelt in de film, ontving niet voor niets ook een Academy Award. De muziek weerspiegelt hier op indrukwekkende wijze het tumult van Lászlós’ innerlijke wereld. Vrij van controverse was de film ook niet trouwens, zo werd AI ingezet om de authenticiteit van de Hongaarse dialogen van Adrien Brody en Felicity Jones te verbeteren. Toch is The Brutalist vooral ook een verbluffend en boeiend epos, dat nog maar eens licht schijnt op het begrip macht en machtsverhoudingen. Guy Pearce is hier de vereenzelviging van macht en levert hier zonder twijfel de beste acteerprestatie uit zijn carrière af, waarmee hij toch wel onterecht in de schaduw staat van Brody.

Extra’s: Ongetwijfeld ingegeven door de imposante speelduur van de film is er geen bonusmateriaal te vinden op de Blu-ray release van de film. Zonde wel, want bij de release van een dergelijke film had wat meer achtergrond over bijvoorbeeld het brutalisme zeker niet misstaan.

The Brutalist is een ijzersterk drama over het najagen van de Amerikaanse droom in het naoorlogse Verenigde Staten. De film is technisch haast perfect te noemen en wordt nog eens verder gesteund door magnifieke acteerprestaties, een fantastische score en prachtige sets. Gedreven door een persoonlijke band met het verhaal laat Brady Corbet hier een ontwikkeling zien ten opzichte van zijn eerdere projecten die werkelijk niemand voor mogelijk had gehouden, en wat hij wellicht nooit meer zal evenaren laat staan overtreffen. De film kent een wreedheid die zijn gelijke niet kent, wat extra kracht krijgt door de sterke optredens van Brody en Pearce. Zij maken dat de film aan het eind van de soms best stevige zit vrijwel niemand onberoerd zal laten. The Brutalist is nu al zonder meer een van de allerbeste films van dit decennium.

Met dank aan Day One MPM en Universal Pictures Home Entertainment voor het recensie-exemplaar.