Jozef Stalin werd geboren als een schoenmakerszoon in Georgië en groeide uit tot ongekend machtige dictator van de Sovjet-Unie. Sommige Russen zien hem als de vader des vaderlands, anderen vooral als een van de grootste moordenaars ooit. In deze driedelige documentaire zie je het complete verhaal van ‘de man van staal’, vanaf zijn vroege en straatarme jeugd tot aan zijn absolute machtsrol en de alles vernietigende oorlog tegen Nazi-Duitsland.

TDM Entertainment brengt ons een nieuw hoofdstuk in hun Apocalypse-reeks, waarvan wij eerder Sacrifice, Rise of Hitler, WWI en WWII recenseerden. Net als eerder zijn ook dit keer Daniel Costelle en Isabelle Clarke verantwoordelijk voor de samenstelling. Dit keer staat Jozef Stalin centraal in een documentaire verdeeld over drie dvd’s. Met de titels ‘heerser van de wereld’, ‘rood’ en ‘de bezetene’ heeft iedere disc een speelduur van rond de 52 minuten. Je ziet welke ongelofelijke ontberingen het Russische volk moest doorstaan door toedoen van Stalin en hoe miljoenen mensen onder zijn bewind gevangen werden gezet of bruut werden vermoord. Deze unieke, authentieke beelden zijn nauwkeurig gerestaureerd en in kleur omgezet en staan garant voor de ultieme beleving van het ijzeren regime van Stalin.

Zoals verwacht begint de eerste disc van de set bij het begin van de levensloop van Ioseb dze Besarionis Dzjoegasjvili, zoals Jozef Stalin op 6 december 1879 ter wereld kwam. Niemand kon toen vermoeden dat deze zoon van een Georgische schoenmaker zich later als machthebber zou ontpoppen tot een gewetenloze dictator en massamoordenaar. Dit ging zelfs zover dat hij op 11 maart 1938 veel oude kameraden uit de begintijd van het communisme en 98 leden van het centrale comité van de communistische partij terecht liet stellen en zo ter dood veroordeelde. Ook komt in dit deel de verrassingsaanval van Nazi-Duitsland aan bod van 22 juni 1941, welke zorgde voor totale chaos en ontreddering bij Stalin.

Op disc twee zien we hoe hij in 1903 door Lenin wordt benoemd tot hoofd van de bolsjewieken in de Kaukasof. Lenin bewondert hem om zijn marxisme en zijn financiële bijdragen, vaak verkregen door brutale overvallen op geldtransporten. Nadat Lenin in 1927 tot twee keer toe een hersenbloeding heeft gehad grijpt Stalin de macht. Die macht dringt pas echt tot de Duitsers door op 1 mei 1941 als bij een grote parade op het Rode Plein diverse hoge Duitse officieren aanwezig zijn. Dit kon omdat de landen op 23 augustus 1939 een niet aanvalsverdrag hadden ondertekend. Het zorgde ervoor dat de Duitsers genoeg wisten over het Russische leger. Op 7 november 1941, exact 24 jaar na de revolutie, staan 28.000 duizend soldaten voor het Kremlin. De traditionele parade gaat gewoon door, Stalin houdt een toespraak en daarna gaan de troepen rechtstreeks naar het front.

In het afsluitende deel dat geplaatst is op de derde disc zien we waarom dit deel ‘de bezetene’ is genoemd. We zien hoe Stalin zich in de jaren tussen 1930 en 1940 ontpopt tot een echte tiran. De bevolking van Oekraïne wordt zo goed als uitgehongerd en miljoenen worden zonder enige vorm van proces verbannen naar de Goelags of terecht gesteld. Op 17 juli lopen 57.000 Duitse krijgsgevangen door de straten van Moskou, Rusland is zo goed als bevrijdt van de Duitsers. De oorlog is bijna voorbij en Stalin is de grote wereldheerser die heel Oost-Europa in zijn macht heeft. Echter dit ging wel ten koste van 9 miljoen gesneuvelde en 10 miljoen gewonde soldaten.

Wat deze specifiek op Stalin gerichte uitgave voor heeft op andere Apocalypse uitgaven als WOI en WOII, is dat hier behoorlijk dieper op het onderwerp wordt ingegaan. Toch is het wel een gemis dat er geen aandacht is geschonken aan de jaren na 1945, tenslotte is Stalin pas in 1953 overleden. Het zijn dan ook jaren waarover weinig bekend is, maar ook direct iets waar deze documentaire zich nog wat verder van de rest had kunnen onderscheiden. Want ook over Stalin zijn natuurlijk al vele boeken geschreven, met daarnaast nog vele films en documentaires. Alles lijkt dan ook gezegd te zijn, maar toch zorgt de presentatie hier weer voor een schitterend document. Het blijft prachtig om te zien hoe alle beelden zijn geremastered in HD en kleur. Het inkleuren van de opnames brengt alles wel dichterbij, al zijn de zwart/wit beelden wellicht realistischer en rauwer.

Extra’s: Alle zorg is opnieuw uitgegaan naar de documentaire zelf. De enige extra die een toevoeging had kunnen zijn was wellicht die van het technische proces van de restauratie en conversie van al het beeldmateriaal.

Apocalypse Stalin is opnieuw een indrukwekkende gepresenteerde documentaire in de Apocalypse-reeks. Net als in de eerste uitgaven in deze reeks zien we prachtig geremasterde beelden in HD-kwaliteit en kleur. Daarnaast krijgen we antwoord op vragen als ‘wie was Stalin?’, ‘hoe kwam hij aan de macht?’ en ‘was hij de grootste misdadiger uit de geschiedenis?’. Met Apocalypse Verdun in aantocht begint deze reeks een prachtige serie te vormen voor niet alleen liefhebbers van de kwalitatief sterke documentaires over de Grote Oorlogen en haar hoofdrolspelers, maar daarnaast is de serie zeker ook fraai gepresenteerd lesmateriaal. Zeker voor mensen die nog relatief onbekend zijn met alles wat de wereld van nu heeft gevormd zijn documentaires als deze een must.

Met dank aan gastredacteur Joop Karsdorp en TDM Entertainment voor het recensie-exemplaar.