We schrijven het jaar 10191. Het keizerrijk, bestaand uit talloze planeten, berust op een politieke driepoot. Hertog Leto Atreides van het Huis Atreides wordt door de Padishah-keizer Shaddam IV toegewezen om te dienen als leenheerser van de planeet Arrakis. Arrakis is een onherbergzame woestijnplaneet, ook bekend als Dune, en de enige bron van de meest waardevolle substantie in het universum; spice, een extreem dure en exclusieve stof die de menselijke jeugd, vitaliteit en levensduur verlengt. Hoewel Leto doorziet dat de kans een val is die door zijn vijanden is uitgezet, neemt hij zijn vrouw Jessica, jonge zoon en erfgenaam Paul en zijn meest vertrouwde adviseurs mee naar Arrakis. Daar neemt Leto de controle over de specerijenmijnbouw, die wordt bedreigd door de aanwezigheid van reusachtige zandwormen. Een bitter verraad leidt Paul en Jessica uiteindelijk naar de Fremen, de rebelse inheemse mensen van de woestijnplaneet Arrakis.

Vrijwel direct na de publicatie van Frank Herberts’ Dune in 1965 werd het potentieel gezien voor toekomstige verfilmingen. Er werden meerdere pogingen ondernomen om het project van de grond te krijgen, maar al snel ontdekte men ook dat het materiaal zich vrij lastig naar het scherm liet vertalen. Toch verscheen in 1984 de eerste verfilming van het eerste boek uit handen van David Lynch, die overigens zelf vrij slechte herinneringen aan de klus overhield doordat hij flink werd belemmerd in zijn artistieke vrijheid. De film flopte destijds en staat vandaag de dag bekend als cultfilm. We kunnen dan ook gerust stellen dat de film de tand des tijds niet bepaald goed heeft doorstaan. Na een miniserie in 2000, die weliswaar succesvol was maar vooral gekenmerkt werd door gedateerde digitale effecten, werd in 2008 opnieuw geprobeerd om een film te lanceren. Die inspanningen hebben uiteindelijk geleid tot deze verfilming.

In december 2016 werd bekend gemaakt dat Denis Villeneuve in gesprek was om de verfilming te leiden, maar ondanks dat hij daarmee een droom in vervulling zag gaan wilde hij zich eerst richten op Arrival en Blade Runner 2049. Een van de voorwaarden die hij stelde was daarnaast om het eerste boek niet te vangen in een film, zoals Lynch destijds wel trachtte, maar zijn visie op te splitsen in twee delen. En ondanks dat we nu geconfronteerd worden met een wat onbevredigend einde, is dit misschien nog wel een van de beste keuzes die Villeneuve maakte. De fantasierijke en complexe wereld lijkt hier, afgaande op het eerste deel, namelijk een stuk beter tot zijn recht te komen. Ondanks dat het bronmateriaal alweer ruim vijftig jaar oud is, ademt het verhaal thema’s die vandaag de dag nog even actueel zijn. Zo is daar de strijd tussen twee grootmachten over een gebied rijk aan grondstoffen, iets wat memoreert aan de huidige situatie in Afghanistan, en is ook de uitbuiting van de natuur een thema dat de laatste jaren steeds meer aandacht krijgt. Toch is dit in het Dune-jasje koren op de molen van Villeneuve, die al eerder liet blijken wel raad te weten met intelligente sciencefiction verhalen.

Wat zeker helpt is dat Villeneuve een beroep kan doen op een cast van formaat. Of het nou Rebecca Ferguson en Oscar Isaac in de rol van ouders of Josh Brolin als trainer, iedereen lijkt volledig op zijn plek te zijn. Zelfs Jason Momoa lijkt hier het strakke keurslijf van DC van zich af te werpen. En waar Baron Vladimir Harkonnen in Lynchs’ Dune een verschrikkelijk irritant papzak vol ranzige puisten is, maakt Stellan Skarsgård hem hier tot een waardige vijand. Wel zijn er nog wat personage in opbouw, welke naar verwachting pas in tweede deel volledig tot wasdom zullen komen. Denk bijvoorbeeld aan Javier Bardem als leider van de Fremen-stam en Zendaya als love-interest. En dan hebben we natuurlijk nog Paul Atreides, een rol die terecht kwam bij Timothée Chalamet. Hij brak in 2017 door met zijn rol in Call Me by Your Name en liet vervolgens in de ene na de andere indie-rol zien dat hij het in zich heeft om een personage volledig naar zijn hand te zetten. Waar hij in, het overigens ook maar deels geslaagde, The King niet helemaal op zijn plaats leek, zien we hier zijn volle potentie. Het is dan ook jammer dat doordat het verhaal over twee films gesplitst wordt zijn personage nog niet helemaal tot bloei komt. Maar daarin schuilt een belofte die vrijwel zeker ingelost gaat worden.

Er is eigenlijk maar een ding wat gewoon heel erg jammer en vooral onbevredigend is; doordat de de verfilming uit twee delen bestaat, heeft deze film niet echt een einde. Maar in plaats van teleurstelling is het toch vooral een verlangen naar meer dat zal overheersen. Villeneuve wilden eigenlijk heel graag de beide delen back-to-back opnemen, maar daar stak Warner Bros. een stokje voor. Het is dus nog even afwachten of we het tweede deel wel echt tegemoet mogen zijn. Dat zou in dit geval eeuwig zonden zijn, want deze interpretatie van Dune is een film van epische proporties zoals we lang niet gezien hebben. Gelukkig zijn de recensies zeer positief en in een tijd waarin de bioscopen flink te lijden hebben onder de corona-pandemie is het goed nieuws dat het in productie gaan van het tweede deel niet samenhangt met de opbrengst aan de box-office. Wel moeten de prestaties bij HBO Max, de streamingdienst van Warner Bros., een vervolg kunnen rechtvaardigen. Het lijkt er echter op dat Warner Bros. zelf dit vertrouwen in elk geval wel hebben, gezien de toestemming voor een spin-off serie. Deze zal ‘Dune: The Sisterhood’ heten en draaien om de fictieve vrouwenorde uit de boeken van Frank Herbert.

Dune is een ambitieus visueel spektakel, dat even meeslepend als veeleisend is qua inhoud. Denis Villeneuve is een man die een risico niet uit de weg gaat. Nadat hij klassieker Blade Runner een laat, maar zeer geslaagd vervolg gaf met Blade Runner 2049, waagt hij zich nu aan Dune. Het verhaal van Frank Herbert bulkt van de potentie, maar dan moet je wel de tijd en ruimte nemen om de complexe wereld goed over te brengen. Dat moet Villeneuve zich ook bedacht hebben en waar David Lynch in 1984 zich nog akelig vertilde aan het project, had Villeneuve ondertussen wel de juiste status. Daarbij moet ook wel gezegd worden dat hij kan rekenen op een indrukwekkende cast en al de visuele middelen die nodig zijn om de indrukwekkende wereld van Dune tot leven te wekken. Toch gaf Warner Bros. hem niet zijn zin om de twee delen back-to-back to filmen, maar eigenlijk lijkt er geen twijfel meer dat ook dit tweede deel er gaat komen. Het is iets om naar uit te kijken en eigenlijk kunnen we pas dan deze nu al interessante, boeiende en vooral ook indrukwekkende eerste film waarderen voor wat het is.