Steven Spielberg’s Jaws viert dit jaar zijn vijfenveertigste verjaardag, de horrorklassieker die met enorme vaardigheid en efficiëntie de carriere van de destijds jonge filmmaker inleidde. Tot op de dag van vandaag blijft Jaws één van de grootste en meest effectieve suspense-films ooit gemaakt. Een film die een angstaanjagend gevoel wist te creëren die in films maar zelden bereikt wordt. Met de aanpassing van Peter Benchley’s roman, is het een ongelooflijk eenvoudig plot over de jacht op een mensetende grote witte haai die een klein kustplaatje terroriseert. In wezen kun je het als een low-budget B-film beschouwen, of zelfs als exploitatie product. Verbazingwekkend genoeg lifte Spielberg het naar mainstream niveau en veranderde het in een immense box-office hit en opende het deuren voor andere invloedrijke films als Star Wars en Alien.

Zou er nog iemand bestaan die niet bekend is met de legendarische quote “You’re Gonna Need A Bigger Boat”?! Het lijkt ondenkbaar, maar voor die enkeling die nog niet ingewijd zijn met het verhaal; Jaws verteld het verhaal van de nieuwe politiechef Martin Brody (Roy Scheider) van het fictieve plaatsje Amity, die zijn idyllische zomerbaantje in rook ziet opgaan wanneer er een zwaar toegetakeld lichaam op het toeristische strand aanspoelt. Als kijker hebben we al enkele fragmenten gezien over wat er met deze ongelukkige vrouw is gebeurd, en al gauw komt een medische onderzoeker tot de conclusie dat ze is aangevallen door een haai. Het zelfzuchtige maar ook wanhopige gedrag van lokale burgemeester Vaughan (Murray Hamilton) slaat Brody’s pogingen om de stranden te sluiten uit de wind, totdat er weer een tragedie plaatsvindt. Zelfs daarna is de burgemeester nog niet bepaald geneigd om zijn grootste inkomstenbron af te sluiten. Brody besluit samen met de stugge zeeman Quint (Robert Shaw) en de jonge bioloog Matt Hooper (Richard Dreyfuss) erop uit in Quint’s oude vissersboot om de haai te traceren en uit te schakelen.

Jaws is een film met ongelooflijk indrukwekkende decors en met een angstaanjagend sterk gevoel voor het camerawerk. Spielberg had gewoon een onfeilbare intuïtie voor het filmen van de scènes in de film, met dwalende volgopnames van onwetende zwemmers die van onderaf in het water geschoten zijn en die meteen een beangstigend gevoel opwekken bij de kijker. De film is minstens zo beroemd geworden door de simplistische tweetonige muzikale score van John Williams. Het komt maar zelden voor dat beeld en muziek zo naadloos met elkaar zijn verweven. De “shark theme” werd een klassiek stuk van suspense muziek, synoniem voor naderend gevaar. Toen Williams zijn idee voor het eerst aan Spielberg demonstreerde, waarbij hij dus alleen de twee noten op een piano speelde, zou Spielberg in de lach zijn geschoten omdat hij dacht dat het een grap was. De onderbouwing van Williams was echter dat het een toenadering van gevaar was, exact zoals een haai richting zijn prooi, instinctief, meedogenloos en niet te stoppen.

Buiten de hoofdrol van de grote witte haai, leunt de film ook enorm op de castleden en ook daar is iedere gekozen rol de juiste. De meest gedenkwaardige rol is ongetwijfeld voor Robert Shaw als de ervaren brompot Quint. Een rol die in eerste instantie werd aangeboden aan Lee Marvin en later Sterling Hayden, die beiden afsloegen. Shaw portretteert Quint als een ijskoud maar heroïsch figuur. Richard Dreyfuss heeft een sympathieke persoonlijkheid als bevoorrechte wetenschapper. Roy Scheider als Brody is even onvergetelijk als de buitenstaander uit de stad die zijn angst voor water moet trotseren. Hun zeemansborrel is even memorabel als zo vele anderen scènes uit de film. Alle drie zijn het verschillende individuen maar even geloofwaardig in hun rol, en het gemoedelijke driezijdige gesprek op de boot transformeert ze naar levende types waar je vanaf dat moment een nog grotere binding mee krijgt en zwaar meeweegt in de strijd die op het punt van beginnen staat.

Extra’s: Naast dat de 4K release ook een Blu-ray disc bevat, is er flink wat kwalitatief hoogstaand bonusmateriaal aanwezig.
· The Making of Jaws (02:02:48) Een extreem uitgebreide special over onder meer de productie van de film en het animatronics ontwerp van Jaws. Ook is er een heel scala aan interviews met cast en crew, en auteur Peter Benchley, die het boek schreef waar de film op gebaseerd is.
· The Shark is Still Working: The Impact & Legacy of Jaws (1:41:21) Een volwaardige documentaire over onder andere de technische uitdagingen van de film en hoe groot de muzikale score van invloed was op andere films en regisseurs.
· Jaws: The Restoration (08:28) Een diepgaande blik op de inspanningen die zijn geleverd om Jaws digitaal te bewerken tot de HD uitvoering die het nu is.
· Deleted Scenes and Outtakes (13:33) Een fraaie collectie met scenes die de uiteindelijke film niet hebben gehaald.
· From the Set (08:56) Een korte making of die oorspronkelijk werd uitgezonden in 1974, en die gold als promotie voor de film met interviews van een zeer jonge Spielberg.
· Original Theatrical Trailer (03:15) De promotionele trailer voor de film.

Jaws 4K – 45th Anniversary Edition is op filmische schaal een bepalend moment in de filmgeschiedenis, die vrij onverwachts ten grondslag lag aan het fenomeen “blockbuster”, zoals we die tegenwoordig kennen. Daarnaast heeft Jaws voor altijd de wijze veranderd waarop studio’s films produceren en promoten, met voorkeur en prioriteit voor een brede commerciële aantrekkingskracht die uiteindelijk de aandacht trokken van grote concerns om de filmindustrie te betrekken. Het kassucces van Jaws markeerde onbedoeld ook het einde van het zogeheten New Hollywood-tijdperk, waar jonge opkomende filmmakers de kans kregen om experimentele films te maken. Het leidde niet direct het einde van dit onafhankelijke tijdperk in, maar het commerciële succes van Jaws en later Star Wars deed de studio’s wel degelijk het belang van blockbusters inzien. Jaws is een meesterwerk die een permanente stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van de cinema en één van de meest effectieve horror-thrillers ooit gemaakt.

Met dank aan Universal Pictures Home Entertainment voor het recensie-exemplaar.