Oud Goud: Close Encounters of the Third Kind (1977)
Roy Neary heeft een “close encounter” met een buitenaards ruimteschip als hij op weg is voor zijn werk om een stroomstoring te onderzoeken. De Amerikaanse overheid komt erachter dat de buitenaardse wezens op een bepaalde plek zullen landen en verzint een dekmantelverhaal om het publiek op een afstand te houden. Een groep mensen, waaronder Neary, heeft echter een visioen van de precieze plek en gaat ernaar op zoek.
Nadat Steven Spielberg doorbrak met zijn tv-film Duel in 1971 en hoge ogen wist te gooien met zijn eerste bioscoopfilm The Sugarland Express in 1974, brak Spielberg echt pas door met zijn klassieker Jaws in 1975. Daarna maakte Spielberg de ene na de andere popcornblockbuster, zoals Raiders of the Lost Ark, E.T. The Extra-Terrestrial en Jurassic Park, om maar een kleine greep te doen uit het enorme succesvolle scala van Spielberg. Toch wordt tussen dat rijtje Close Encounters of the Third Kind uit 1977 vaak wel vergeten en naar mijn mening is dat onterecht. Richard Dreyfuss speelde eerder ook al in Jaws en dit moet Spielberg goed bevallen zijn, want in deze film speelt Dreyfuss de hoofdrol van Roy Neary en schreef daar zeker filmgeschiedenis mee. Het deel waarbij Dreyfuss zijn bord met aardappelpuree met zijn vork kneedt tot de mysterieuze berg met zijn vork met de woorden “This means something” is vele malen op de hak genomen in films en kent iedere zichzelf respecterende filmfan wel (buiten het feit of je de film goed vond of niet). Spielberg zelf heeft er ook nooit een geheim van gemaakt dat hij in UFO’s en het buitenaardse leven gelooft en in geïnteresseerd is, iets wat hij laten in de miniserie Taken 2002 even dunnetjes over deed.
Close Encounters of the First Kind is het waarnemen van een UFO. De Second Kind is het fysieke bewijs kunnen leveren en de Third Kind, als in de titel van deze film, is het daadwerkelijk contact maken met buitenaards leven. Deze film laat op een prachtige wijze zien hoe buitenaardse wezens het luchtruim verkennen en hoe de overheid eigenlijk het meeste in de doofpot stopt. In het begin van de film worden er midden in de woestijn vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog die vermist zijn volledig in tact teruggevonden, terwijl elk spoor ontbreekt van de bemanning. Een groep wetenschappers onderzoekt dit en nog veel meer vreemde dingen die over de hele wereld gebeuren. Paralel aan dat verhaal volgen we elektricien Roy Neary, die tijdens een rit een vreemd licht ziet en uiteindelijk contact daarmee maakt en vreemde visioenen van een berg krijgt. Tegelijk volgen we Jillian, waar haar zoontje ontvoerd wordt door de buitenaardse wezens, maar niemand wil haar geloven. Deze scène in de film is even intens als dat hij legendarisch is overigens. Tegelijk zien we ook de pure Spielberg-stijl terug in deze scène. Het licht dat door de luxaflex naar binnen schijnt, het speelgoed dat tot leven komt, het hele camerawerk en de sfeer. We hebben dat later ook nog terug zien komen in E.T. en zelfs in bijvoorbeeld Poltergeist, die Spielberg niet regisseerde overigens, maar waar hij als producent wel aan meewerkte.
Als de setting verplaatst waar Roy en Jillian naar de mysterieuze berg gaan, wordt het verhaal interessanter en ook spannend. Als de overheid een smoes verzint om de mensen weg uit het gebied te houden, waar zelfs dode dieren langs de weg worden gelegd om het zo echt mogelijk te laten lijken, laat Roy zich er niet door afschrikken. Maar dan worden ze gepakt en vastgehouden. Uiteindelijk ontsnappen ze de berg op, waar ze moeten schuilen om niet door de helikopters gevonden te worden. Eenmaal op de top aanbeland, begint de grand finale en komen de UFO’s naar de hotspot om te communiceren met de mensen. Dit is dan ook meteen een stukje filmgeschiedenis dat iedereen zelfs nog in de achterbuurten van Mongolië kent (een uitspraak die ik wel vaker gebruik als iets wereldberoemd is). Het kleurenpaneel dat de diverse kleuren bij diverse tonen aangeeft, wordt ook gebruikt door het moederschip en een muzikaal intergalactisch gesprek begint tussen mens en buitenaards wezen. Dit is en blijft een scène waarbij ik altijd doodstil blijf kijken, hoe vaak ik de film ook gezien heb. Dan gaat het schip open en komen de mensen die door het decennium heen ontvoerd zijn uit het schip lopen, inclusief het ontvoerde zoontje van Jillian. En dan mogen vrijwilligers mee op het schip voor onderzoek; natuurlijk gaat Roy mee. Er circuleren verschillende versies. Het origineel en de Director’s Cut verschillen nog het minste van elkaar, maar de Special Edition van de film heeft een veel uitgebreider einde. Toch prefereer ik nog steeds de originele versie van de film, die in mijn ogen niet te verslaan is.
Oud Goud: Close Encounters of the Third Kind (1977) is en blijft een sublieme klassieker. Steven Spielberg toonde toen al, toen hij nog redelijk aan het begin van zijn carrière stond, dat hij perfect wist hoe je een film in elkaar moet zetten. Door de jaren heen zijn er drie verschillende versies van de film verschenen, waarbij de Special Edition het meest afwijkt qua einde van het origineel of de Director’s Cut. De 4K Blu-ray van de film is prima, maar het zou fijn zijn als Spielberg deze film net zo zou oppoetsen als dat James Cameron onlangs met Aliens en The Abyss heeft gedaan. Hoe dan ook keert Close Encounters of the Third Kind minimaal een keer per jaar bij mij terug voor een herkijk, waarbij het het eindgeneriek van de film is dat ik altijd doodstil zit te kijken. Zelfs 47 jaar na de release van de film heeft het wat mij betreft 0,0 aan kracht ingeboet, dus vandaar een volle bak met sterren.
Beoordeling
- Film
- Eindcijfer