Amsterdam 1888 en er ontvouwen zich plannen om tegenover het nieuwe Centraal Station een nieuw hotel te bouwen. Om tot de bouw van dit geplande Victoria Hotel over te kunnen gaan wordt besloten om de eigenaars van de huizen op de locatie uit te kopen. Waar de hele hoek zich snel overgeeft aan het grote geld beseft vioolbouwer Vedder dat hij op een goudmijn zit en besluit hij het spel hoog te spelen. Met een bedrag in zijn hoofd waar hij niet van wil wijken weigert hij tegemoet te komen aan de projectontwikkelaars en rekent hij zich al rijk. Terwijl hij in afwachting is van een nieuw bod heeft zijn neef Anijs, een apotheker in Hoogeveen, zo zijn eigen problemen. Na een discutabele handeling bij een bevalling raakt hij in opspraak en zoekt hij samen met zijn vrouw Martha en een groep turfstekers die hij een toekomst in Amerika belooft een uitweg. De neven beramen een plan om hun toekomst veilig te stellen, maar is die mogelijkheid er nog wel?

Publieke werken is gebaseerd op de gelijknamige roman van Thomas Rosenboom uit 1999. Een hoogstaand literair werk dat niet alleen de Libris Literatuur Prijs werd toegekend, maar ook in 2007 werd verkozen in de top 10 Beste Nederlandstalige romans aller tijden. Met een, voor Nederlandse begrippen, riant budget van 6 miljoen euro kreeg regisseur Joram Lürsen de kans om de roman eer aan te doen. Een budget dat overigens optimaal benut is door de opnames grotendeels te voltooien in het financieel aantrekkelijke Hongarije. Iets wat overigens niet aan de film is af te zien, want met de hulp van computereffecten krijgen we een Amsterdam in 1888 voorgeschoteld om je vingers bij af te likken. Toch ben je er nog niet met alleen uitmuntend bronmateriaal, wat door scenarist Frank Ketelaar overigens prima is vertaald naar een handzaam script, en een zak geld.

Gelukkig bevat de cast namen die zich mogen scharen onder de beste van eigen bodem. Wat te denken van Gijs Scholten van Ascha (Cloaca, Tirza) en Jacob Derwig (Alles is familie, Het diner), die in de huid kruipen van vioolbouwer Walter Vedder en zijn neef Christiaan Anijs. Of Rifka Lodeizen (Kan door huid heen) die Martha speelt, de vrouw van Christiaan. Allen acteurs die ogenschijnlijk moeiteloos het sterke script tot leven weten te brengen. Een blik op het Amsterdam van vandaag geeft wellicht al veel weg van de uitkomst van de onderhandelingen die Vedder voert. Toch is dit absoluut geen belemmering. Een aanblik op het Victoria Hotel roept namelijk vooral vragen op wat dat kleine huisje daar nou toch doet. Een vraag die de film beantwoord.

De film wist uiteindelijk meer dan 200.000 kijkers naar de bioscoop te trekken. Toch is het spijtig dat in Nederland een cultuur heerst waarin makkelijke commerciële films (neem een willekeurige Johan Nijenhuis productie) dit bezoekersaantal (en de bijkomende opbrengsten) bijna achteloos voorbij streeft. Toch valt het lef van een regisseur als Lürsen te prijzen, lef dat zich uitbetaald in een klein meesterwerk. Het is alleen spijtig dat critici je film wel de hemel in kunnen prijzen, maar er nog altijd een publiek nodig is dat een kaartje koopt. Wat dat betreft is deze film, die het in zich heeft een Nederlandse klassieker te worden, in onze ogen behoorlijk tekort gedaan.

Extra’s: Zeker voor een Nederlandstalige release zijn er een paar mooie extra’s aan de special edition Blu-ray schijf toegevoegd. Zo is het mogelijk om de film te bekijken voorzien van een audiocommentaar van regisseur Joram Lürsen. De mooiste extra is echter de uitgebreide making of met een speelduur van bijna een uur. We krijgen de cast en crew aan het woord en daarnaast een uitgebreid blik achter de schermen. Een vier minuten durende featurette over de fraaie special effects sluit hier mooi op aan. Als laatste film gerelateerde extra zien we een photo gallery, waarna het geheel compleet gemaakt wordt met de trailers van Ventoux, Knielen op een bed violen en Beyond Sleep.

Publieke werken is een klein meesterwerk dat het in zich heeft om te groeien tot een klassieker van eigen bodem. Niet alleen ziet de film er fantastisch uit, ook het sterke script en het acteerwerk zijn van de bovenste plank. De film is grotendeels opgenomen in Hongarije, maar hoe Lürsen en zijn team het Amsterdam van 1888 tot leven hebben geroepen met de beperkte financiële middelen die horen bij een Nederlandse film is bewonderenswaardig. Het doet uitkijken naar het onlangs aangekondigde Het verlangen, waarbij Lürsen wordt herenigd met scenarist Frank Ketelaar.   

Met dank aan September Film voor het recensie-exemplaar.