Terwijl Mary en John Watson enorm verheugd zijn met hun pasgeboren baby, is Sherlock er na het ontvangen van een opgenomen boodschap van overtuigd dat Moriarty postuum een plan heeft bedacht om hem aan te vallen. Wanneer Lestrade hem oproept om de mysterieuze dood van de zoon van minister David Welsborough op te lossen, is Sherlock geïntrigeerd door een gebroken beeldje van ex-premier Margaret Thatcher. Vanaf dit punt volgen er meerdere incidenten waarin dezelfde beeldjes van Thatcher worden vernietigd, waarvan er één betrekking heeft tot moord. Sherlock constateert op typische eigen wijze dat er een kostbaar juweel verborgen zat in één van de beeldjes. Hij zet een val op voor de dief, maar tot zijn verbazing is er ook een onschuldig persoon bij betrokken. Hij zal deze persoon moeten proberen te redden van een wraakzuchtige partner van een mislukte operatie zes jaar eerder.

Tussen het derde en vierde seizoen van Sherlock moesten we maar liefst drie jaar wachten, de langste kloof tussen de seizoenen tot dusver. Om dat gat te vullen besloot de BBC een eenmalige Kerstspecial uit te brengen, The Abominable Bride, die zich afspeelde in Victoriaans Londen. Enerzijds een op zichzelf staande aflevering, maar anderzijds toch ook eentje die neigde naar een oplossing voor de cliffhanger van het derde seizoen, om deze vervolgens met een truc in te trekken en de kijkers met enige teleurstelling bedrogen achter te laten. In dit nieuwe seizoen worden vergelijkbare trucs ingezet door makers/bedenkers Mark Gatiss en Steven Moffat, met een nieuw mysterie per aflevering. Door de afleveringen heen loopt zoals gewoonlijk een rode lijn, of eigenlijke meerdere, waarvan eentje al werd ingezet in het vorige seizoen.

Vanaf de start van de serie in 2010 heeft de show altijd gedraaid om het perfecte duo Sherlock en Dr. Watson, totdat afgelopen seizoen Mary haar intrede deed. Het afgestemde duo werd tot op bepaalde hoogte gevormd tot een scheef trio, waardoor het narratief van Sherlock enigszins uit balans is geraakt. In de eerste plaats niet omdat Mary trouwde met Watson, maar wel toen bekend werd dat ze een sinister verleden heeft als huurmoordenaar en Sherlock een publiekelijke moord beging om haar te beschermen! Het vierde seizoen probeert de wereld van Sherlock weer wat in evenwicht te brengen en de makers slagen hier voor een deel in met wat meer lef en creativiteit. De eerste twee afleveringen lijken aan de oppervlakte erg saai en onnodig complex, maar verdienen zeker wat meer aandacht om ze exact op waarde te schatten.

Zoals gebruikelijk is Jim Moriarity ook in dit seizoen een belangrijke pion en steevaste uitdaging voor Sherlock, zelfs nog na diens dood. Het criminele meesterbrein zorgt ervoor dat Sherlock te allen tijde alert moet zijn op kwade plannen die Moriarty voor zijn dood in werking heeft gezet. De laatste aflevering draagt de titel ‘The Final Problem’ en graaft diep in de geschiedenis van zowel Sherlock als Mycroft Holmes. Met de medewerking van wijlen Moriarty is iemand naarstig op zoek naar wraak op de broers. De drijfveer en motivatie van deze persoon voelt echter als een domper, zeker in vergelijking met het eerdergenoemd meesterbrein of de schurk Culverton Smith (akelig goed gespeeld door Toby Jones) uit aflevering twee ‘The Lying Detective’. Gelukkig blijft de chemie tussen Sherlock en Watson nog altijd in stand, met dank aan de optredens van Benedict Cumberbatch en Martin Freeman. Zij zorgen er samen met de slim geschreven scripts voor dat het vierde seizoen toch boven de middelmaat uitstijgt.

Extra’s:
• Behind 221B (1:07:16) Per aflevering wordt de plot uitgebreid besproken, en wordt er ingegaan op het filmen van bepaalde scenes met de nadruk op stunts en effecten.
• John & Mary’s Flat (4:22) Aan de hand van productie designer Arwel Jones krijgen we een tour door het appartement van de Watsons.
• Script to Screen (21:44) Een uitgebreide making-off van iedere aflevering.
• The Writers Chat (6:18) Makers van de show, Moffat en Gatiss, bespreken het ontstaan van seizoen 4 en hun strategie over het bewaren van plotgeheimen.
• Mark Gatiss Video Diary: On Set (03:01) Tijdens de opnames stuit Mark Gatiss op componist David Arnold en acteur Rupert Graves.
• Mark Gatiss Video Diary: Final Scenes (01:54) Een korte video van Mark Gatiss tijdens de laatste opnames.
• Danny Hargreaves Video Diary (03:15) Hargreaves is de supervisor van het special effects team en het is een deel uit zijn video dagboek tijdens ‘The Lying Detective”.
• Timelapse: building 221B (01:29) De constructie van Sherlock’s iconische verblijf.

Sherlock – Seizoen 4 is een wisselvallig seizoen van een tot nog toe feilloos hoogstaande show. Na een lange wachttijd van drie jaar waren de verwachtingen torenhoog maar konden deze helaas niet geheel worden ingelost. De makers van Sherlock, Mark Gatiss en Steven Moffat, hebben altijd een voorliefde gehad voor mysterieuze plots en bizarre wendingen. Het is dan vrij typerend dat de serie een beetje lijkt de verdwalen in haar eigen slimheid. De eerste twee afleveringen lijken nog goed weg te komen met de inmiddels bekende Sherlock trucs, maar ‘The Final Problem’ eindigt in een mineur, een ongeloofwaardige anticlimax. Benedict Cumberbatch en Martin Freeman zijn gelukkig nog een steeds een geweldig duo met een ijzersterke chemie, wat de serie op dit moment nog vrij eenvoudig in leven houdt. Het is echter de vraag hoelang we moeten wachten op het vijfde en waarschijnlijk laatste seizoen, gezien de overvolle agenda’s van de acteurs. Voor de creativiteit is het in ieder geval geen overbodige luxe, dus hopelijk gebruiken Gatiss en Moffat deze tijd om weer met ouderwetse mysteries te komen en Sherlock een waardig slotseizoen te geven.

Met dank aan Dutch Filmworks voor het recensie-exemplaar.