De 40-jarige Arthur Fleck woont samen met zijn moeder in een armzalig appartement in Gotham City, dat hij bekostigt door zich te laten inhuren als clown. Hij bezoekt regelmatig een sociaal werker om aan medicijnen te komen voor zijn neurologische aandoening, waardoor hij moet lachen op de meest ongelegen momenten. Nadat een groep straatkinderen hem hebben beroofd en in elkaar geslagen, leent hij van een van zijn collega een ​​pistool voor de nodige bescherming. Het is echter juist dit pistool dat Arthur in problemen brengt tijdens een bezoek aan een kinderziekenhuis. Daarnaast droomt Arthur van carrière als stand-up comedian, al is hij simpelweg niet grappig genoeg. Ondanks dat het leven hem niet toelacht ontmoet hij Sophie, een jonge alleenstaande moeder die in de hal van zijn appartementencomplex woont en die zijn werk als comedian volgt. Maar als Arthur ontdekt dat het dienstverleningsprogramma waar hij zijn medicijnen krijgt stopt, en hij ziet dat een vrouw wordt lastig gevallen in de metro, slaan de stoppen door. Het is het moment dat Arthur langzaam maar zeker tot de verknipte Joker transformeert.

Wie aan de Joker denkt, zal ongetwijfeld denken aan de veel geprezen performances van Jack Nicholson en de briljante vertolking van Heath Ledger in The Dark Knight. De lat is hoog gelegd en het lijkt dan ook haast ondenkbaar dat er ook maar iemand dit zou kunnen evenaren, laat staan overtreffen. Het is iets dat Jared Leto ondervond bij grotendeels weggesneden optreden in Suicide Squad. Even leek het erop dat niemand zich meer durfde te branden aan deze veeleisende rol, maar toch is daar nu Joaquin Phoenix, een acteur die in het verleden meermaals grote indruk wist te maken met de meest uiteenlopende rollen waarvoor hij drie maal genomineerd werd voor een Oscar, nominaties die hij helaas nog niet wist te verzilveren. Ondanks dat zijn kwaliteit als acteur buiten kijf staat, kan je je afvragen wat de rol van Joker hem nog kan brengen. De eerste afbeeldingen deden de wenkbrauwen fronsen en ook de trailers gaven vrij weinig prijs. Met de regisseur van komedie The Hangover aan het roer was menigeen op zijn minst sceptisch. Dat verdween echter als sneeuw voor de zon toen de film onverwacht De Gouden Leeuw, de hoofdprijs van het 76ste Filmfestival van Venetië, wist weg te kapen van een stevig geachte concurrentie.

Laten we beginnen om te zeggen; “Vergeet alles wat je weet van de Joker uit eerdere Batman-films”. Zonder er doekjes om te winden speelt Phoenix hier de meest verknipte Joker die we tot nu toe zagen. Hoewel de connectie zeker wordt gemaakt met de Batman-franchise, is deze film vooral veel rauwer en harder dan wat we ooit eerder te zien kregen in een film waarin Joker te zien was. Deels heeft ook met de menselijkheid te maken. Zo wil Arthur aardig en vooral grappig gevonden worden, woont alleen met zijn moeder en kijkt vooral naar de talkshow van Murray Franklin, overigens een fijne bijrol van Robert de Niro. Arthur droomt ervan om met zijn eigen stand-up komedie show net zo geliefd te zien als Franklin. Dit loopt echter totaal anders dan hij had gehoopt en hij wordt keer op keer het mikpunt van spot. Als hij vervolgens een fout maakt veroorzaakt dat een ketting reactie van geweld en chaos in de stad, zonder dat hij dit zelf ook maar in de gaten heeft. En dan is er nog zijn aandoening, die zorgt voor een haast maniakale lach die je de hele film door hoort en op een moment door merg en been gaat. Toch zit daar niet alleen de kracht van de Joker van Phoenix. De indrukwekkende monologen en zijn lichaamstaal spreekt boekdelen en is kortweg te beschrijven als briljant.

Wat de film ook kenmerkt is een tergend trage start. Iets waar later in de film overigens zeker iets voor valt te zeggen. De film bouwt namelijk langzaam op naar een climax en eigenlijk zie je Arthur langzaam aan transformeren van een bescheiden, lieve jongen, naar een absoluut krankzinnig beest. Regisseur Phillips doet dit door de sleur uit zijn leven te tonen aan de kijker en niet direct na een half uurtje alles overboord te gooien en te vervallen in handenvol cliché’s. Joker toont wat dat betreft eerder een sluimerend proces, waarbij je haast nog begrip zou kunnen tonen voor de reactie van Arthur. Dit tot op het punt dat hij te ver gaat uiteraard. De film toont op indrukwekkende wijze de uitwerking van het karakter, waarbij je kan afvragen of Arthur nou leeft in zijn eigen waanwereld of dat alles werkelijk langzaamaan afbrokkelt om hem heen. Phoenix neemt de kijker meer op deze reis, die pas echt kantelt als Arthur erachter komt hoe zijn verleden in elkaar steekt en dat hij al jaren om de tuin is geleid door de mensen om hem heen. Vanaf dat punt wordt de film snoeihard en vooral duister, zonder hierbij uit de bocht te vliegen. Als de puzzelstukjes in elkaar vallen en de verbanden naar hoe Joker is ontstaan duidelijk worden is zijn haat naar de familie Wayne misschien zo gek niet eens. Het maakt dat de film uiteindelijk vooral ook aanzet tot nadenken.

Joker toont de aartsvijand van Batman in een rauwe realistische setting en op een manier zoals je hem nog nooit hebt gezien. Dit is vooral te danken aan het magnifieke optreden van Joaquin Phoenix, die met deze rol zonder meer een van de allerbeste rollen uit zijn omvangrijke carrière weet neer te zetten. Daarnaast weet hij de rol zo eigen te maken dat eerdere vergelijkingen met eerdere vertolkingen van het personage mank gaan, knap, want de vertolking van Heath Ledger leek tot voor kort op eenzame hoogte te staan. De krankzinnige lach van Phoenixs’ Joker zal nog lang in je hoofd blijven spoken, maar ook zijn gehele lichaamstaal zetten het geheel flink wat kracht bij. Kunnen we hier dan spreken over een grote onemanshow van Phoenix? Nee, want het is het grote geheel met alles erop en eraan dat de film tot een zinderende ervaring maakt. Zo is het slagen van de film mede ook te danken aan de keuze voor een totaal andere setting, wat nog eens wordt versterkt door een goed uitgewerkt verhaal dat vol zit met onverwachte plottwists en climax dat menigeen niet aan zal zien komen. Je zou voorzichtig de term meesterwerk in de mond kunnen nemen, maar vast staat in elk geval dat Joker zonder meer een van de beste films van 2019 is tot op heden.